Pedagogika instituti informatika kafedrasi

SQL тилида маълумотларни гуруҳлаш. GROUP BY конструкцияси
Бизга маълумки, SQL тилининг агрегат функциялари статистик кўрсаткичларни олиш учун мўлжалланган. Бу функциялар устундаги сатрлар сони, қийматлар йиғиндисини, ўртача қийматни, шунингдек, энг катта ва энг кичик қийматларни ҳисоблаш имконини беради, бунда ҳисоблашлар айрим устунлар учун бажарилади.
Энди агрегат функциялар жадвалнинг барча маълумотлари ёки WHERE шартини қаноатлантирувчи маълумотлар устида бажарилиши талаб этилсин. Бунга мисол сифатида қуйидаги сўровни олайлик, яъни Products жадвалидаги идентификатори DLL01 бўлган таъминловчи етказиб берадиган маҳсулотлар сонини аниқлаш керак бўлсин.
SELECT COUNT (*) AS num_prods
FROM Products;
WHERE vend_id ='DLL01';
Натижа:
num_prods
---------------
4
Шуни айтиш керакки,WHERE калит сўзи сатрлар бўйича фильтрлашни амалга оширади. Энди шундай савол туғилиши мумкин: ҳар бир таъминловчи нечтадан маҳсулот етказиб беради ёки қайси таъминловчилар фақат биттадан маҳсулот ёки бир неча маҳсулот етказиб беради ?
Айнан шу ҳолларда группалар(гуруҳлар) ишлатилади. Гуруҳлаш барча маълумотларни мантиқий жиҳатдан бўлиш имконини беради, бу эса ўз навбатида ҳар бир гуруҳ учун статистик ҳисобларни бажариш имкониятини беради.
Группалар SELECTинструкциясинингGROUP BY
конструкцияси ёрдамида амалга оширилади. Қуйидаги мисолда ҳар бир таъминловчи нечтадан маҳсулот етказиб беришини аниқлаш сўрови келтирилган:
SELECT vend_id, COUNT (*) AS num_prods
FROM Products
GROUP BY vend_id;
Натижа қуйидагича бўлади:
vend_id num_prods
------------- ---------------
BRS01 3
DLL01 4
FNG01 2
SELECT нинг бу инструкцияси иккита устунни ҳосил қиляпти, биринчи устун таъминловчининг идентификаторини белгиловчи vend_id устун, иккинчи устун COUNT (*) функцияси ёрдамида ҳосил қилинадиган ва ҳисобланувчи майдонларни ўз ичига олган num_prods устунидир. GROUP BY конструкцияси МББТ га маълумотларни саралаш ва уларни vend_id устуни бўйича группалаш буйруғини беради. Натижада num_prods қиймати бир марта бутун жадвал учун эмас, балки vend_id нинг ҳар бир гуруҳланган ёзуви учун бир мартадан ҳисобланади.
Натижалар шуни кўрсатяптики, таъминловчи BRS01- учта маҳсулот, таъминловчи DLL01 –тўртта, таъминловчи FNG01 иккита маҳсулот етказиб беради. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, GROUP BY конструкцияси МББТ га аввал маълумотларни гуруҳлаш ва кейин эса ҳар бир гуруҳ учун ҳисоблашларни бажариш буйруғини беради (бунда ҳисоблашлар бутун жадвал учун бажарилмайди).
GROUP BY конструкциясини қўллашдан аввал уни ишлатишни
баъзи қоидалари билан танишайлик:

• 
  GROUP BY конструкциясидаги устунлар сони ихтиёрий бўлиши мумкин;
  
• 
  кўпгина SQL версияларида узунлиги ўзгарувчи маълумотга эга бўлган устунларни ишлатиб бўлмайди;
  
• 
  агар группалаш лозим бўлган устун NULL қийматли сатрга эга бўлса, у ҳолда у алоҳида гуруҳланади, агар бундай сатрлар бир
  

нечта бўлса улар биргаликда гуруҳланади;

• 
  GROUP BY конструкцияси WHERE конструкциясидан кейин ва ORDER BY конструкциясидан олдин туриши керак.