Pedagogika universiteti

Bolaning  tomiri  urayotgani sezilmasa va u nafas olmayotgan bo`lsa, 
tez  yordam  etib  kelgunicha  yurak-o`pka  faoliyatini  tiklash  tadbirlarini  o`tkazish 
davom  ettiriladi.  To`shni  5  marta  bosish  va  bir  marta  puflashdan  iborat  siklni 
bajariladi  va tomir  urishi  tekshiriladi. 
Nafas olish to`xtaganda birinchi yordam ko`rsatish: kattalar va bolalarda 
sun'iy o`pka ventilyatsiyasini o`tkazish 
Sun'iy  o`pka  ventilyatsiyasi  jabrlanuvchining  organizmini  uning  hayotini 
saqlab  qolish  uchun  zarur  bo`lgan  kislorod  bilan  ta'minlash  maqsadida 
jabrlanuvchi  o`pkasiga havo puflashdan iborat. 
Sun'iy  o`pka  ventilyatsiyasi  nafas  olmayotgan,  biroq  tomiri  urib  turgan 
jabrlanuvchilarda  o`tkaziladi. 
Agar  hodisa  sodir  bo`lgan  joyda  xavf-xatar  bo`lmasa,  dastlabki  tekshirish 
o`tkaziladi.  Jabrlanuvchining  xushi  joyidaligini  aniqlash,  "Sizga  yordam 
kerakmiq"  deb baland ovoz bilan so`rash lozim. 
Jabrlanuvchi  hushsiz  bo`lsa,  jabrlanuvchini  asta  orqasiga  aylantirib  (zarur 
bo`lgan  taqdirdagina),  nafas  yo`llarini  ochib  (boshini  orqaga  egib,  iyagini 
ko`taring),  boshini  orqaga  egib,  iyagini  ko`tarib,  bolalarda  -  peshonasiga  asta 
bosib, iyagini  ehtiyotkorlik  bilan  ko`tariladi. 

---

 
23 
 
 
 
 
Nafas  bor-yo`qligini  tekshirish  uchun  nafas  bor-yo`qligini  aniqlash  kerak. 
Buning  uchun  5  sekund  davomida  ko`rish.  eshitish  va  sezish  nazoratidan 
foydalanish  lozim.  Nafas  olmayotgan  bo'lsa,  "Og`izdan-og`izga"  2  marta  to`la 
puflanadi. 

---

 
24 
 
Tomiri  urayotgan-urmayotganini  tekshirish  uchun  kekirdakni  paypaslab 
topib,  bo`yinning  yonida  joylashgan  chuqurchaga  barmoq  surib  boriladi.  Tomir 
urishi  10 sekund davomida tekshiriladi. 
Sun'iy  o`pka  ventilyatsiyasini  o`tkazish  davom  ettiriladi.  Buning  uchun 
boshni  orqaga  egib,  iyagini  ko`tarish  uslubi  bilan  nafas  yo`llarini  havo  o`tadigan 
holatda tutib turiladi.  Jabrlanuvchining  burun kataklari  qisiladi: 
• Kattalarda:  har 5 sekundda 1 marta to`la puflanadi. 
• Bolalarda:  har 3 sekundda 1 marta to`la puflanadi. 
• Go`daklarda: har 3 sekundda 1 marta tuda puflanadi. 
Havo  o`pkaga  o`tayotganiga  ishonch  hosil  qilish  uchun  ko`krak  qafasi 
ko`tarilishi  kuzatiladi.  Katta  yoshli  jabrlanganlarda:  shu  ishni  1  minut  davom 
ettirib,  bu  vaqt  ichida  12  marta  puflanadi.  Bolalarda:  shu  ishni  1  minut  davom 
ettirib,  bu vaqt ichida 20 marta puflanadi. 
Tomir  urishi  va  nafasni  bir  necha  minut  oralatib  tekshirib  turiladi.  Agar 
jabrlanuvchining  tomiri  urib  turgan  bo`lsa-yu,  avvalgidek  nafas  olmayotgan 
bo`lsa, tez yordam etib kelgunicha  sun'iy o`pka ventilyatsiyasi  davom ettiriladi.   
Agar  jabrlanuvchining  tomiri  urmayotgan,  o`zi  nafas  olmayotgan  bo`lsa,  yurak-
o`pka faoliyatini  tiklash  ishini  (reanimatsiya)ni  o`tkazish boshlanadi. 
Jabrlanuvchining  tomiri  urayotgani  va  u  nafas  olayotgani  sezilsa, 
jabrlanuvchini  xushiga  keltiruvchi  holat  (tiklanish  holati)da  yotqizib,  nafas 
yo`llarini  havo  o`tadigan  holatda  tutib  turiladi.  Nafas  olishini  kuzatib  turib, 
qattiq qon ketayotgani  ma'lum  bo`lib qolsa, u to`xtatiladi. 

---

 
25