Pedagogika universiteti

YuMShOQ    TO`QIMALAR    ShIKASTLANIShI
. 
Yumshoq to`qima 
Yumshoq  to`qima  chuqurroq  joylashgan  bo`limlarni  muhofaza  qiluvchi 
teri  qatlami,  yog’  to`qima  va  muskulni  o`z  ichiga  oladi.  Teri  tananing  keng 
tarqalgan  organidir.  U  organizmni  himoya  qiladi,  tana  haroratini  boshqaradi 
hamda  unda  joylashgan  nerv  uchlari  hisobiga  sezish  organlari  sifatida  namoyon 
bo`ladi. 
Teri  ikki  qatlamdan  iborat.  Terining  tashqi  qatlami  -  epidermis  infektsiya 
keltirib  chiqaruvchi  mikroblarga  to`siq  bo`lib  xizmat  qiladi.  Nisbatan  chuqur 
joylashgan  qatlam  -dermada  nervlar,  ter  va  yog’  bezlari  hamda  ko`plab  qon 
tomirlar  joylashgan. 
Yumshoq  to`qima  jarohatlari  ko`pincha  og’riqli  bo`lib,  qon  ketadi.  Teri 
ostida  yog’  qatlami  joylashgan.  U  tana  haroratini  muntazam  saqlab  turishda 
yordam beradi. Muskullar  yoq qatlami  ostiga joylashgan  bo`ladi. 

---

 
46 
                               
 
Yumshoq  to`qima  teri  qatlami,  yog’  to`qima  va muskulni  o`z  ichiga  oladi
. 
 
Terida  D  vitamini  ishlab  chiqariladi  hamda  mineral  moddalar  to`planadi. 
Terisi  och  rangda  bo`lgan  kishilarda  uning  rangi  odam  soqlig’ining  holatini 
aniqlashda  yordam  beradi.  Qon  teri  yuzasiga  yaqin  joyda  aylansa,  u  pushti rang 
kasb  etib,  ushlab  ko`rganda  iliq  tuyuladi.  Lekin,  masalan,  shok  holatidagi  kabi, 
teri  yuzasida  qon  oqimi  buzilsa,  terining  rangi  o`chib,  sovib  ketadi.  Terisining 
rangi  to`q bo`lgan odamlarda bunday o`zgarishlarni  aniqlash  qiyin. 
Ko`pincha  yumshoq  to`qimalarning  tashqi  qatlamlari  jaroxatlanadi.  Biroq 
tashqi  ta'sir  kuchli  bo`lsa,  yumshoq  to`qimaning  barcha  qatlamlari  jaroxatlanishi 
mumkin. 
Terining  ustki  qatlami  jarohatlanganda  organizmga  infeksiya  tushishining 
oldini  olish  uchun  bor  imkoniyatni  ishga  solish  lozim.  Shikastlangan  joyni 
yuvish  eng  yaxshi  dastlabki  himoyadir.  Agar  ozgina  qon  ketayotgan  bo`lsa, 
jaroxatni  antiseptik  suyuqlik  yoki  suv  bilan  sovunlab  yuviladi.  Sovun  ko`p 
xollarda  kasallikni  keltirib  chiqaruvchi  bakteriyalarni  bartaraf etadi. 
Desmurgiya 
Dismurgiya  –  bog’lamlar  har  xil  jaroxatlarda  va  kasalliklarda  ularni  to’g’ri 
ishlatish,  boylash to’g’risidagi ta’limot. 

---

 
47 
Eni  5  sm,  10  sm,  20  smgacha  bo’lgan  lenta  shaklidagi  doka  bint  deb 
ataladi.  Bintning  eni  tananing  qaysi qismi bog’lanishiga  qarab tanlanadi. 
Bintni  o’rash qoidasi. 
1)  Bintni  bog’lash vaqtida bemor qulay xolatda turishi  kerak. 
2)  Bog’layotganda bemorga qarama-qarshi turish  kerak. 
3)  Bint  pastdan yuqoriga qarab o’raladi. 
4)  Bint  o’rashda har ikki qo’l ishtirok etadi. 
5)  O’ng qo’l bilan bintning  uchi yechiladi. 
6)  Bint  chapdan o’nga qarab o’raladi. 
7)  Bintning  bir o’rami avvalgi  o’ramning yarmini  qoplashi kerak.