Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар
Download 3.75 Mb. Pdf ko'rish
|
10.Pedagogika yonalishi 3 qism
|
Kalit so‘zlar: dars jarayoni, tanqidiy fikrlash, qobiliyat, g‘oya, eslatish, tushunish, ko‘zgu,
bahs-munozara. Dars jarayonini turli qismlarida qo‘llash uchun foydalaniladigan dars metodlari va texnologiyalari mavjud bo‘lib, ular o‘quvchining fikrini bildira olishi va yangi g‘oyalarni ishlab chiqishga bo‘lgan qobiliyatlarini rivojlantirishga sabab bo‘ladi. Shunday texnologiyalardan biri sifatida biz tanqidiy fikrlash texnologiyasini olishimiz mumkin. bu texnologiyani o‘rganishdan avval tanqidiy fikrlash nima degan savolga javob berishimiz kerak. Tanqidiy fikrlash - bu har qanday bayonotga tanqidiy munosabatda bo‘lishga yordam beradigan, dalilsiz taqdim qilinadigan biron bir narsani qabul qilmaslik, shu bilan birga yangi g‘oyalar va usullarga ochiq bo‘lishga yordam beradigan fikrlash turi. Tanqidiy fikrlash tanlash erkinligi, bashorat qilish sifati va shaxsiy qarorlar uchun javobgarlik uchun zarur shartdir. Shuning uchun tanqidiy fikrlash, aslida, sifatli fikrlashning sinonimi. O‘quvchi tanlashi mumkin bo‘lgan variantlar ham ushbu jarayonda sezilarli tarzda o‘zini ko‘rsatadi. bu tushunchadan ko‘ra ko‘proq nom, lekin shu nom ostida bir qancha xalqaro loyihalar yordamida biz quyida taqdim etadigan texnologik usullar bizning hayotimizga kirib bordi. «Tanqidiy fikrlash texnologiyasi» ning konstruktiv asosi o‘quv jarayonini tashkil etishning uch bosqichining asosiy modelidir: • Eslatish bosqichida o‘rganilayotgan narsa haqidagi mavjud bilim va g‘oyalar xotiradan «esga olinadi», yangilanadi, shaxsiy qiziqish shakllanadi, muayyan mavzuni ko‘rib chiqish maqsadlari aniqlanadi. • Tushunish (yoki ma’noni anglash) bosqichida o‘quvchi, odatda, yangi ma’lumotlar bilan aloqa qiladi. U tizimlashtirilmoqda. O‘quvchi o‘rganilayotgan ob’ektning tabiati haqida o‘ylash imkoniyatiga ega bo‘ladi, eski va yangi ma’lumotlar o‘zaro bog‘liqligi sababli savollarni shakllantirishni o‘rganadi. O‘z pozitsiyalarining shakllanishi mavjud. Ushbu bosqichda bir qator texnikalarni qo‘llagan holda, materialni tushunish jarayonini mustaqil ravishda kuzatish juda muhimdir. • ko‘zgu (aks ettirish) bosqichi o‘quvchilarning yangi bilimlarni birlashtirishi va ularga yangi tushunchalarni kiritish uchun o‘zlarining dastlabki g‘oyalarini faol ravishda qayta qurishlari bilan tavsiflanadi. Bu texnologiya yordamida sinfni guruhlarga ajratgan holda ham bahs-munozarali tarzda olib borish mumkin. bu esa o‘quvchini jamoaviy fikrlashga o‘zaro guruhdagilar bilan teng munosabatda fikr bildirishiga yordam beradi. O‘quvchida ko‘pincha savolning bir qismiga javob bo‘ladi. bu esa unda tanqid qilish uchun yetarli va uni izohlash uchun yangi bilimlarni o‘zida kashf etishi mumkin. darsning yakuniga qadar bo‘lgan turli mazmundagi ma’lumotlar oxirida birlashishi to‘liq bilim olish va kamchiliklarni bilishga sabab bo‘ladi. Ushbu model doirasida ishlash jarayonida o‘quvchilar ma’lumotni integratsiyalashning turli usullarini o‘zlashtiradilar, turli xil tajribalar, g‘oyalar va idroklarni tushunishga asoslangan o‘zlarining fikrlarini ishlab chiqishni o‘rganadilar, boshqalarga nisbatan o‘zlarining fikrlarini aniq, ishonchli va to‘g‘ri ifoda etadilar. Foydalanilgan adabiyotlar 1. манвелов С.г. Конструирование современного урока.– м.:Просвещение, 2002. |
