Педагогика ва психологияда инновациялар
Download 123.32 Kb. Pdf ko'rish
|
administrator, Pedagogy-2021-10-8
№9 | 2021
53 Suxomlinskiy, yuqori darajada rivojlanmagan o'qish madaniyatisiz maktab yoki haqiqiy aqliy ish rivojlanmaydi. O'qish barcha fanlarni o'zlashtirish, inson aqlini rivojlantirish uchun asosdir – deb ta'kidlagan. [12] Hozirgi raqamli iqtisodiyot, AKTning barcha sohalar kabi ta’lim jarayonida ham jadal foydalanish orqali axborotlashgan jamiyatning rivojlanish bosqichida “o’qish madaniyati” tushunchasi ta’lim madaniyatiga asoslangan "axborot olish madaniyati" tushunchasiga kengaytirilgan. "Axborot olish madaniyati" - bilim, ko’nikma va qoidalar, axborot faoliyati sohasida yaratilgan umumiy madaniyatning bir qismi bo’lib, foydalanuvchiga axborot olamiga erkin egalik qilish, joylashishidan qat’iy nazar kerakli ma’lumotlarni (hujjatlarni) topish va ulardan foydalanish imkonini beradi" [13]. Darslik mualliflari (T. A. Kudrina, N. B. Zinoviev, V. Minkina) axborot madaniyatini butun inson faoliyatini belgilovchi bilim, qadriyatlar, e’tiqodlar va inson faoliyatining sohalari sifatida ko’rib chiqadi: inson axborot madaniyatini shakllantirishda kundalik turmush sharoitida ommaviy kommunikatsiyalar orqali, o’z-o’zini tarbiyalash orqali va oilada va ishda o’rganish jarayonida olingan bilimlar orqali amalga oshiriladi. Ta’kidlash joizki, kutubxonachilar tomonidan ta’lim madaniyati va axborot madaniyatining dastlabki muammolari ko’tarilgan. N. A. Rubakin kitobni o’qish va o’rganish bilan bog’liq savollar uchun birinchi ilmiy asosga e’tibor qaratdi. "Axborot madaniyati" kontseptsiyasini qo’llagan birinchi ishlar bibliograflar K. M. Voikhanovskaya, B. A. Smirnova va Ye. L. SHapironing maqolalarini o’z ichiga oladi. Orasida yetakchi mualliflari kim bor qilgan, bir hissasini o’rganish va metodologik muammolari, axborot, madaniyat va ta’lim, madaniyat bor M. G. Vohrysheva, N. G. Gendina, A. A. Grechikhin, N. E. Dobrynina, N. v. Zbarovskaya, Yu. P. Markova, va M. V. Zbarovskaya. D. Smorodinskaya va boshqalar. Axborot-ta’lim mutaxassislari fikricha, axborot-ta’lim madaniyati darajasi har bir inson qodir bo’lishi lozim bo’lgan xizmatlar majmuidan iborat [14]. Kitobxon quyidagi qobiliyatlarga ega bo’lishi kerak: kognitiv, dizayn, konstruktiv, muloqot, tashkiliy. [15] SHuning uchun ham o’qish madaniyati o’quvchi asarlarni to’liq tanlash, idrok yetish va tushunish imkonini beruvchi bilim, ko’nikma va malakalardir. Ular malakali o’quvchi bo’lishni istagan har bir kishi tomonidan o’zlashtirilishi lozim. SHaxsning axborot madaniyati tarkibida kognitiv, aksiologik va texnologik yelementlar farqlanadi [16]. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida kitobxonlik ko’nikmalarini shakllantirishda xorijiy tajribalarda foydalanilayotgan metodlarni o’rganish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Xorij tajribalarida boshlang’ich sinf o’quvchilarida kitob o’qish, o’qish ko’nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish uchun bir qator samarali metodlardan foydalanish taklif etiladi. Quyida ushbu metodlarning ayrimlari haqida o’tkazish tartibi haqida batafsil ma’lumot berib o’tamiz: 1. Kassil metodi. Unga ko’ra o’qituvchi yoki ota-onalar asarning eng qiziq joyida kitob o’qishni to’xtatadi. Ular shu o’rinda o’qishni davom ettirish uchun vaqtlari yo’qligini, bajaradigan boshqa muhim ishlari borligini aytishadi. Oxir-oqibat bola asar qahramonining hayoti qanday kechganligini bilishni istaydi va kitobni qo’liga oladi. Boshlang’ich sinflarda alifbodagi harflar bilan tanish bolalar asarning davomini garchi hijjalab bo’lsa-da, o’zi o’qishga harakat qiladi. Ammo hali u qadar o’qishni yaxshi uddalay olmaydigan bolalar beixtiyor oilaning boshqa a’zolari yoki maktabda o’qituvchidan yordam so’rashga majbur bo’ladi. SHunda oila a’zolari yoki o’qituvchining javobi quyidagicha bo’lishi zarur: - Yaxshi, yordam beraman, ammo, shunday yo’l tutamiz: ikkita xatboshi (abzats) ni men o’qiyman, bitta xatboshi (abzats)ni sen!. Voqeaning rivojiga juda qiziqqan bolalar bu taklifga rozi bo’ladi. [17] 2. “Asarning muqovasini diqqat bilan o’rganish” metodi. Xorijlik pedagog olimlar tomonidan tavsiya etilayotgan metodlardan yana biri – asarning muqovasini diqqat bilan o’rganish sanaladi. Ushbu metoddan foydalanishda quyidagi tartibda yo’l tutiladi: 1) o’quvchilarga badiiy asarning muqovasini ko’zdan kechirish, asosiy yozuvlar – muallifning ismi, sharifi hamda asarning nomi hamda illyustratsiyasi (bezagi)ga e’tibor qaratish talab etiladi; 2) o’quvchilar asarning muqovasini ko’zdan kechiradi; ПЕДАГОГИКА ВА ПСИХОЛОГИЯДА ИННОВАЦИЯЛАР | ИННОВАЦИИ В ПЕДАГОГИКЕ И ПСИХОЛОГИИ | INNOVATIONS IN PEDAGOGY AND PSYCHOLOGY Download 123.32 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling