Педагогиканинг илмий асослари

Pedagogikaning boshka fanlar bilan alokasi. Ijtimoiy tarbiya moxiyatini ilmiy jixatdan asoslash ma’lum pedagogik xodisaning muayyan vaziyatlarda namoyon bulish konuniyatlarini bilishni takozo etadi. Bizga ma’lumki, pedagogik xodisa murakkab tuzilmaga ega bulib, uning umumiy moxiyatini tulakonli anglash uchun bir kator fanlarning imkoniyatlariga tayaniladi. Ana shu nukati nazardan pedagogika fani bilan kuyidagi fanlar urtasida yakin alokadorlik mavjud:
1. Falsafa – shaxs rivojlanishi jarayonining dialektik xususiyatlari, muayyan pedagogik goya, karash xamda ta’limotlarning falsafiy jixatlari kabi masalalarni taxlil etishga imkon beradi.
2. Iktisod – ta’lim muassasalarining faoliyatini yulga kuyish, ukuv binolarini kurish, ta’lim-tarbiya jarayonlarini tashkil etish va ularning moddiy-texnika va zamonaviy texnologiyalar bilan jixozlash kabi masalalarning iktisodiy jixatlarini anglashga xizmat kiladi.
3. Sotsiologiya – ijtimoiy munosabatlar mazmuni, ularni tashkil etish shartlari xususida ma’lumotlarga ega bulish asosida ta’lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining uzaro munosabatlarini samarali tashkil etish uchun imkoniyat yaratadi.
4. Etika- shaxs ma’naviyatini shakllantirish, unda eng oliy insoniy sifatlar, axlokiy ong va ma’naviy-axlokiy madaniyatni tarbiyalashda muxim urin tutuvchi nazariy goyalarni pedagogik jarayonga tatbik etishda aloxida urin tutadi.
5. Estetika – shaxs tomonidan guzallikning xis etilishi, unga intilishi, shuningdek, unda estetik didni tarbiyalashda muxim yunalishlarni aniklashga xizmat kiladi.
6. Fiziologiya- ukuv-tarbiya jarayonida bolalarning fiziologik, anatomik xususiyatlarini inobatga olinishi uchun boshlangich asoslarni beradi.
7. Gigiyena – ukuvchilarning salomatligini muxofazalash, ularning jinsiy jixatdan tugri shakllantirishda nazariy va amaliy goyalari bilan yordam beradi.
8. Psixologiya – shaxsda ma’naviy-axlokiy, ruxiy-intellektual, xissiy-irodaviy sifatlarni tarkib toptirish uchun zamin yaratadi.
9. Tarix – pedagogika fani tarakkiyoti, ta’lim-tarbiya jarayonlarining dinamik, dialektik xususiyatlarini inobatga olish, shuningdek, xalk pedagogikasi goyalarini kelgusi avlodga uzatish uchun yunaltiriladi.
10. Madaniyatshunoslik – ukuvchilarda insoniyat tomonidan yaratilgan moddiy va ma’naviy madaniyat asoslari xakidagi tasavvurni shakllantirish, ularda madaniy xulk-atvor xislatlarini tarkib toptirish uchun xizmat kiladi.
11. Tibbiy fanlar – shaxsning fiziologik-anatomik jixatidan tugri rivojlanishini ta’minlash, uning organizmida namoyon bulayotgan ayrim nuksonlarni bartaraf etishga amaliy yondashuv, shuningdek, nuksonli bolalarni ukitish xamda tarbiyalash muammolarini urganishda kumaklashadi.