Pedagogikasi

г. Наг Ь1г та!кигау1у- 
diniy 1а’зЫаг davпda песИа avlodlar almashgani уа Ьи jarayonlaming 
т111а1 fe, l-atvoriga о ‘сИтаз 
\г
qoldirganini Ь ат hisobga оНзЫгшг 
кегак. УиЛЬозЫгтг ta’kidlaganlaridek, «Xalqimizning ШгтизЬ уа 
1аГаккиг tarziga пагаг tashIaydigan ЬоЧвак, boshqalarga ИесЬ о ‘хзИа- 
maydigan, ming уШаг davomida shakllangan, nafaqat о ‘гаго ти ота1а, 
Ьа1к1 hayotimizning 
1
ш ау Ыг qismi sifatida п атоуоп bo‘ladigan Ыг 
qator o ‘ziga хсю хизиз1уаиагш ко‘гагтг. М1зо1 исЬип, tilimizdagi теЬг- 
oqibat, теЬг-тиЬаЬЬа1. mehr-shafqat, qadr-qimmat degan, Ыг-Ыпш 
chuqur т а ’п о -т а гт и п ЬПап boyitadigan 1Ьога1агт о1ауНк. ...Bunday 
ШзЬипсЬа1аг аэНаг mobaynida el-yurtimizning dunyoqarashi, т а ’пау1у 
hayotining negizi sifatida vujudga kelgan, ог^и shuuгiшizdan chuqur 
]оу о ^ а п Ьиуик qadгiyatlaming атаНу ifodasidir».46
Darhaqiqat, о'гЬек т!1Пу mentalitetiga хс» jihatlardan Ь т ]аггнуа1 
Иауои, тзоп1аг ШплиэИ 1агашг^ ко'ргс^ ап’апа, urf-odatlar oгqali 
boshqarilishidir. «В1г Ьиш, ауг^ва, xalqimizning и)‘у-1агйапа1а^а оЧа 
o ‘chligida, уШаг davomida yig ‘ib-terib е ^ а tarqatishdan zavq-shavq
46 
Каримов И.А. Юксак маънавнят - енгилмас куч. Т.: Маънавият, 2008. 8-бет.
109

---

olishida, aza va y o ‘qlov m arosim larini uyushgan holda o'tkazishda, bola 
tu g 'ilish id an tortib to m otam gacha b o ‘lgan barcha m arosim va urf- 
odatlariim izda keng jam oatchilik va m ahalla ahlining doim o bosh-qosh 
bo ‘lishi kabi udum larda k uzatam iz».47
X alqim izga xos b o 'lg an axloqiy m e’yorlar bag‘rikenglik, hojatba- 
rorlik, m ardiik, lafz halolligi, saxovatpeshalik, vatanparvarlik, m ehnatse- 
varlik, halollik, to ‘g ‘rilik, donolik, m ehm ondo‘stlik, kamtarlik, saxiylik, 
epchillik, sabr-qanoatlilik, rostgo‘ylik, m ehr-oqibatlilik, ahillik, sam i- 
m iylik, andishalilik, farosatlilik, tejam korlik, m as’uliyatlilik kabi 
xislatlarda nam oyon boMadi. Xalq pedagogikasi manbalarida ana shu 
ajoyib insoniy fazilatlarni tarannum etuvchi behisob m isollar m avjud. 
Jum ladan, «E zgu ish» rivoyatida xalq m anfaatiga yaraydigan ezgulik va 
him m at haqida so ‘z yuritiladi:
«B ir allom a shogirdlari bilan har gal k o ‘rishganida: «Qanday ezgu 
ish qildinglar? Kim larga yaxshiliklaring tegdi?» - deb so ‘rar ekan. 
N avbatdagi uchrashuvda shogirdlaridan biri: «Kechagi tunda eshigim
oldiga notanish kishi kelib qoldi. Qarasam , bir faqir. Yordam ga narsa 
tiladi. Uni ichkariga olib kirdim, izzat-hurm at bilan xonaning to ‘riga 
o ‘tqazib, egnim dagi choponim ni unga kiydirdim . So‘ng arzini eshitib, 
bor m ol-m ulkim ni hadya etdim. Ustim dagi kiyim larim dan bo‘lak hech 
vaqo qolm adi. Shundan xursand b o ‘lib, huzuringizda tiz ch o ‘kib 
o ‘tiribm an», - debdi. A llom a shogird so ‘zlarini tinglabdi-yu, m unosa- 
batini sezdirm abdi.
Gal boshqa shogirdga kelibdi: «Qaysi kun shoh o ‘rdasi yonidan 
o ‘tib ketayotsam , bir odamni jazolam oqchi b o ‘lib turishgan ekan. Hukm
b o ‘yicha uning bir q o ‘li chopilishi kerak ekan. Uni bu o g ‘ir qiynoqdan 
qutqarm oq uchun o ‘z q o ‘lim dan kechdim . K o‘rib turibsizki, endi 
yakdastm an».
U stozdan yana sado chiqm abdi. Shunda yonidagilari undan: «Bular- 
ning qaysi biri fidoyi va kom ilroqdir?» - deb s o ‘rashibdi. «B ulam ing 
yaxshiliklari faqat ikki kishi uchungina qilingan yaxshilik. Odam qilgan 
yaxshiliklardan barcha el bahra top m og‘i kerak, xalq m anfaatiga 
yaraydigan ezgulik va him m atgina tahsinga loyiqdir», - debdi ustoz».
X alqim izga xos bo ‘lgan zukkolik, hozirjavoblik, aqllilik va d o ‘stga 
sodiqlik fazilatlari