Pedagogikasi

A l-Jom e’ 
as-Sahih 
asarining 
mazmuniga 
uim alar kirm aydi?
Badiiy
asarlar
Hadislar
Islom
huquq-
shunos-
ligi
Axloq,
odob,
ta’lim-
tarbiya
Tangri 
nazdida 
eng 
yaxshi gap qaysi?
Shirin gap
Rost gap
Maqtov
gap
Yolg‘on
gap
Kuy va q o ‘shiqni «Ruh 
ozuqasi» 
deb 
atagan 
a llo ni a .
Aflotun
Alisher
Navoiy
Sa’diy
Sheroziy
Jomiy
Xalq 
raqs 
san’ati 
nim alar 
orqali 
ichki 
kechinm alarni 
aks 
ettiradi?
Imo-ishora
orqali
So‘zlar
orqali
Mysiqa
orqali
Chiroyli 
mutano- 
sib hara- 
katlar 
orqali
Q aysi 
qatorda 
xalq 
dostonlarida 
uchray- 
digan 
oqila 
va 
m ehribon 
singillar 
obrazi berilgan?
Qaldirg‘och,
Oppog‘oy
Zulhumor,
Qaldir-
g ‘och
Zamon- 
gul, Qal- 
dirg‘och
Oppog‘-
oy,
Oyqiz
«Q unt 
bilan 
o ‘rgan 
h u n a r...»
Hunar 
seni 
to‘yg‘izar
Hunardan
rizqing
unar
Har kim- 
ning kasbi 
o ‘ziga
Hunarli 
kishi och 
qolmas
Bir ishga jazm qilish, 
yangi faoliyatni boshlash, 
polvonlik, kurash tushish 
kabi lahzalarda qanday 
xitoblar ishlatiladi?
« 0 ‘zing 
madad ben>
«Yo
rabbim»
«Yo
pirim»
«Yo 
rabbim» 
«Yo 
pirim» 
«Yo ali»
A dolatsizlik oldida ojiz 
qolib, yigMab-zorlanib 
turgan odam ni xalqi- 
miz 
qanday 
so‘zlar 
bilan ovutadi?
«Tushungan 
da 
kech 
bo'ladi»
«U 
buni
tushun-
maydi»
«Kuy ma 
ng, keng 
bo‘ling», 
«u Hudo- 
ning
g'azabiga
uchraydi»
Aha-
miyat
bermang
Bolalar 
o ‘yinlarining 
nom lari qaysi qatorda 
berilgan?
Chillak, uloq
Loysuvoq,
chavg‘on
Xam-
mompish,
loysuvoq,
chillak
Besh-
tosh,
chavg‘on
154

---

Halollik 
so‘zi 
yana 
qanday m a’nolarni o ‘z 
ichiga oladi?
Kamtarlik
M a’naviy
mardlik
M as’u-
liyat
To‘g‘rilik,
rost-
go‘ylik
Diniy 
bayramlar 
qaysilar?
Ro'za hayiti,
Qurbon
hayiti
Xotira 
va
qadrlash
kuni
Sada
bayrami
Mehrjon
bayrami
«Q issa, shonu-shuhrat, 
hikoya, ta’rif, maqtov» 
m a’nolarini 
anglatuvchi janr
Masai
Doston
Latifa
Rivoyat
Xalq 
pedagogikasi 
manbalariga 
kirmay- 
digan javobni belgilang
Milliy
xunarmand-
chilik
Xalq 
og‘zaki 
ijodi, opera 
va V alet
Milliy
urf-
odatlar
Xalq
og‘zaki
ijodi
Ozbek xalqining birov- 
ga 
yaxsliilik 
sog‘in- 
ganda 
aytadigan 
gaplariga zid flkr qaysi 
qatorda berilgan?
Uyingiz
bug‘doyga
to‘lsin
Tuproq
olsangiz
oltin
bo‘lsin
Topga-
ningiz
to‘yga
buyursin
Topga-
ningiz
buyur-
masin
«M ehrjon» 
bayrami 
qachon nishonlanadi?
Kech kuzda 
29-noyabrda
Erta bahor- 
da 
1ldan 
12-martga 
o‘tar 
kechasi
Kuz fas-
lida,
25dan
26-ok-
tyabrga
o‘tar
kechasi
Yozda
12-iyun-
da
Asotirlarning turlarini 
ayting
Antropo- 
gonik, etno- 
gonik, 
kos- 
mogonik, 
esxatologik
Og‘zaki,
etnologik
Yozma,
esxa-
tologik
Kosmog
onik,
badiiy
Xalq 
pcdagogikasida 
ulugManadigan tarbiya 
metodlari 
berilgan 
qatorni toping
Ibrat,
namuna,
o‘git-nasihat
Jismoniy 
jazo 
be- 
rish, zarda 
qilish
Qo‘rqi- 
tish, uru- 
shish, 
koyish, 
qarg‘ash
Yomonla 
sh 
va 
vaysash, 
ta’na 
qilish
Qadriyat ta’rifiga zid 
m a’noli qatorni toping
0 ‘tmishdan
kelajakka
qoladigan
meros
'i
Oilada 
amal qili- 
nadigan 
qadriyatlar
Omma- 
viy ma- 
daniyat
Avlod-
dan-av-
lodga
o‘tadigan
qadriyat
155

---

Ertaklardagi 
asosiy 
o ‘ziga xoslik nima?
Ixcham
syujetga
egaligi
Ezgulik- 
ning g‘ala- 
basi,
yomonlik- 
ning mag‘- 
lubiyati
Kulgu va
xazilga
asos-
langan-
ligi
Obrazlar
kurashi
Xalqim izda 
bolalarga 
oilada 
«uvol, 
gunoh, 
savob, halol, harom » 
so'zlari orqali qanday 
tarbiya 
tarkib 
topti- 
rilgan
Axloqiy
tarbiya
Ekologik
tarbiya
Vatan-
parvarlik
tarbiyasi
Aqliy
tarbiya
0 ‘zbek xalqining o ‘yin 
merosi 
guruhiga 
kirinaydigan 
qatorni 
belgilang
Tabiiy-
mavsumiy
o ‘yinlar
Hududiy
o‘yinlar,
qaroqchi
kazaklar
Hududiy
o'yinlar
Vositali
o'yinlar
Q anday a n ’ana meh- 
natsevarlik, 
bunyod- 
korlik, tashabbuskorlik 
xislatlarini 
tarbiyalaydi?
Ustoz-
shogirdlik
an ’anasi
Mehmon-
do'stlik
an’anasi
Hashar
Bir kishi-
ning
ko‘pclii-
likka
ko‘magi
Xalq pedagogikasi za- 
m inida qanday peda- 
gogika shakllanadi?
Etnopedagog
ika
Oila peda­
gogikasi
Ilmiy
pedago-
gika
Jadid-
chilik
Kuzgi hosildan nochor 
oilalarga 
yordam  
sifatida 
berish 
qaysi 
bayram ning 
asosiy 
m ohiyatini bildiradi?
Hosil 
bayram i
Xayit
Navro‘z
«Mehr-
jon»
Serhim m at, q o ‘li ochiq, 
saxiylik 
xislatlarini 
ulug‘lovchi 
o ‘yinning 
nomi nima?
Ko'pkari
Beshtosh
Chav-
g ‘on
Qorxat
O lov k ash f etilgan kun 
qanday bayram ?
Sada
bayrami
Kuzning 
eng uzun 
tuni
Yozning 
eng uzun 
kuni
Qishki
teng-
kunlik
Polo o ‘yinining a w a lg i 
nomi nima?
Shatranj
Futbol
Chav-
g‘on
Basket-
bol
G o ‘zal 
hislarni 
tarbiyalashning 
eng 
muhim vositasi nima?
Tabiat
Ona
Vatan
. . .
Odainlar
156

---

Angoni hayit qanday 
nom bilan ataigan?
Sada
Yozning 
eng uzun 
kuni yoki 
suv sayli
Navro'z
Mehrjon
G .N .V olkov 
tadqiqot 
olib borgan soha:
Etnopeda-
gogika
Xalq pe- 
dagogika
Oila
peda-
gogikasi
Xalq
psixolo-
giyasi
A n’ana va urf-odatning 
tarkibiy qismi bo‘Iib, 
inson hayotidagi mu- 
him voqcalarni nishon- 
lashga 
qaratilgan 
hayotiy tadbirlar
Qadriyatlar
Maro-
simlar
Udumlar
Odatlar
Turli 
xalqlarning 
ta’lini-tarbiya tarixi va 
nazariyasini * 
o'rga- 
nuvchi fan
Xalq 
peda- 
gogikasi
Etnoj eda- 
gogika
Oila pe-
dago-
gikasi
Ijtimoiy
peda-
gogika
Suvning qadriga yctish, 
uni e ’/
0/.lash va isrof 
qilm aslik 
odatlarini 
: tarbiyalovchi bayram
Mehrjon
Sada
Navro‘z
Angom
hayit
Qadimga dalaga qo‘sh 
chiqarish kuni qanday 
bayram 
sifatida 
nislinnlangan
Oblo baraka
Shox-
moylar
Suv sayli
Navro‘z
0 ‘zbek milliy shirin- 
likiarini tayyorlaydigan 
ustalar 
kim lar 
deb 
1 ataigan
Qandolatchi
Qandolat­
chi 
shira- 
paz, 
hol- 
vagar
Shirapaz
novvoy
Shakar-
paz
■
Yagona qahram on va 
; ixcliani 
syujetga 
ega 
; boMgan janr
Afsona
Doston
Rivoyat
Latifa
«Yigit 
boshi 
omon 
; bo‘Isa, mol-dunyo topi- 
ladi», 
«Boshingiz 
om on, 
joningiz 
sog‘ 
bo‘lsin» 
kabi 
xalq 
iboralari 
kimlarga 
nisbatan ishlatiladi?
Yaxshilikni
bilmagan
kishiga
Birovdan 
qarz olgan 
kishiga
Biro vga
qarz
berib
olol-
magan
kishiga
Mansabp
arast
kishiga
157

---

0 ‘qitishni 
nazariyani
Bilim
So‘ragan-
Ming
Beshik-
am aliyot bilan bogMash
qaytarish va ning aybi marta
dan
principi 
xalqim izning
takrorlash
yo‘q
eshitgan
Qabrga-
qaysi maqoliga to‘g ‘ri
mevasi
dan 
bir cha 
ilm
keladi?
marta
ko‘rgan
afzal
izla
158

---

M U N D A R IJ A
S O ‘Z B O S H I
........................................................................................
3
I B O B . 
X A L Q P E D A G O G IK A S I F A N IN IN G N A Z A R IY
A S O S L A R I
1.1. Xalq pedagogikasi fanining predmeti, maqsadi, vazifalari va 
m anbalari.................................................................................................
5
1.2. Xalq pedagogikasi va 0 ‘rta Osiyo buyuk mutafakkirlarining 
pedagogik g ‘oyalaridagi uyg‘u nlik...................................................
18
1.3. Xalq og‘zaki ijodi va dostonlar xalq pedagogikasining 
muhim nianbai sifatida..........................................................................
31
1.4. Xalq pedagogikasida milliy urf-odatlar, an’analar, udumlar, 
xalq o'yinlari va o'yinchoqlari, bayram va marosirnlarning 
tarbiya vositasi sifatidagi o ‘m i............................................................
51
II BO B. X A L Q P E D A G O G IK A S I Y O S H A V L O D  
T A R B IY A S I H A Q ID A G I B IL IM , K O ‘N IK M A V A
M A L A K A L A R IN ’IK O SI
II. 
1. Oila tarbiyasining xalq pedagogikasida aks etishi................ 
68
11.2. Xalq pedagogikasida yoshlarni tarbiyalashning metod, usul
va vositalari.............................................................................................. 
76
11.3. Xalq pedagogikasida diniy ta ’limotlarning aham iyati..........
83
III B O B . 0 ‘Z B E K M IL L IY M A D A N IY A T I VA  
M A ’N A V IY A T IN IN G X A L Q P E D A G O G IK A S ID A
IF O D A L A N IS H I
III. 
1. Xalq pedagogikasida xalq amaliy sarfati va hunarmand- 
cliiligi, milliy m e’morchilik, milliy musiqa, q o ‘shiqchilik, raqs 
va milliy teatrlam ing tarbivaviy aham iyati.....................................
97
111.2. 0 ‘zbek xalqining axloqiy m e’yorlari, m uom ala mada- 
niyati, turm ush kechirish tartib-qoidalarining xalq pedago­
gikasida aks etishi..................................................................................
109
111.3. Xalq pedagogikasida tabiat va inson munosabatlari, xalq 
tabobati va sogMom turm ush tarzining ifbdalanishi........................ 
119
Foydalanilgan a d a b iy o tla r...................................................................
137
159

---

M U T A L IP O V A M A V L Y U D A J U N A Y D U L L A Y E V N A
XALQ 
PEDAGOGIKASI
T o sh k en t - «F an va tex n o lo g iy a » - 20 1 5
M uharrir:
Tex. m uharrir: 
M usavvir: 
M usahhih: 
K om pyuterda 
sahifalovchi:
N .R asulm uham edova
M .H olm uham edov
D.Azizov
N .H asanova
Sh.M irqosim ova
E -m ail: tip o g ra fiy a cn t@ m a il.r u  T el: 2 4 5 -5 7 -6 3 , 2 4 5 -6 1 -6 1 . 
N a sh r.lits. A I№ 1 4 9 , 14.08.09. B osish ga ru x sa t etild i: 16.1 1 .2 0 1 5 . 
B ich im i 6 0 x84 
7
16. 
« T im e z U z » g a rn itu ra si.
O fset bosm a u sulida b osild i.
S h a r tli b osm a ta b o g ‘i 9,5. N a sh riy o t b osm a ta b o g ‘i 10,0. 
T ira ji 500. B u y u rtm a № 1 7 0 .
«F an va tex n o lo g iy a la r M a r k a zin in g  
b o sm a x o n a si» da ch op etild i.
1 0 0 0 6 6 , T o sh k en t sh ., O lm a zo r k o ‘c h a si, 171-u y.

---

Ш 1 Х Ш 0 Ш 1 М