Плевра сили, сил менингити, сил полисерозити


Download 122 Kb.
bet3/5
Sana13.09.2023
Hajmi122 Kb.
#1676968
1   2   3   4   5
Bog'liq
8-sil plevriti meningiti.doc

Экссудатив плеврит
Экссудатив плеврит одатда 2-3 хафта давомида захарланиш белгилари билан бошланиб, сўнг бирданига тана харорати кўтарилиб кетади. Баъзан эса касаллик ўткир холда тана хароратининг 38-39 оС гача кўтарилиши билан бошланади, кўкракда оғриқ ва йўтал пайдо бўлади, бунга аста секин нафас сиқилиши қўшилиб кучайиб боради, бу даврда кўкрак қафасидаги оғриқ бироз камайиб қолади. Баъзи беморларда касаллик этиологияси номаълум ўпка юқумли касалликлар клиникасини эслатади. Бунда беморда қусуш, тахикардия, нафас аритмияси, сийдик миқдорини камайиб кетиши каби белгилар кузатилади. Плевра бўшлиғига тез кўп экссудат тўпланса беморда нафас сиқилиши кузатилади.
Беморни кўриб текширилгандаги белгилар хам плевра бўшлиғига тўпланган экссудатнинг миқдорига боғлиқ, бунда кўкрак қафаснинг касал томонини хажми катталашганини, қовурғалар оралиғини яссилашганини ва касал томоннинг нафас олишда орқада қолаётганини кўриш мумкин. Овоз дириллаши яхши ўткаилмайди. Плевра бўшлиғига тўпланган экссудатнинг хажми 300-400 мл.дан ошгандагина туккуллатиб аниқлаш мумкин. Бунда бўғиқ перкутор товушининг эшитилиши параболик кўринишдаги Эллис-Дамуазо-Соколов чизиғи орқали аниқланади. Бу чизиқнинг юқори нуқтасини баландлиги плевра бўшлиғига тўпланган экссудатнинг миқдорига боғлиқ, агар экссудат кўп миқдорда тўпланса параболик чизиқнинг ичкаридаги юқорига кўтарилган ва юқори нуқтаси билан умуртқа поғанаси оралиғида перкутор товушнинг аниқ эшитилаётган қисми аниқланиб, бу учбурчак шакилда бўлади. бу учбурчакни Горлянд учбурчаги дейилади. Кўкрак қафасининг соғ томони умуртқа поғанасига яқин ерда бўғиқ товуш аниқланиб, бу хам учбурчак шакилда бўлади. бу учбурчакни Раухфус-Грокк учбурчаги дейилиб, бу юракнинг соғ томонга силжиши хисобига бўлади. агарда плевра бўшлиғига плеврабронхиал ёки плевраторакал тешик очилган бўлса, экссудат тўпланган бўлса, экссудат тўпланган қисм устида аниқ чегараланган бўғиқ товуш аниқланади. Агар экссудат ўралиб халтасимон бўлиб қолса, перкутор бўғиқ товушнинг эшитилиш жойи унинг жойлашган жойига боғлиқ.
Аускультацияда касалликнинг бошланғич даврида плевра варқларининг ишқаланиш товуши эшитилади. Экссудат кўпайган сари плевра варақларининг ишқаланиш товуши камаяди, нафас сустлашади, баъзан нафас эшитилмай қолади. Экссудатнинг юқори қисмида бронхиал нафас бўлиб, жуда аниқ бўлмаган плевра варақлари ишқаланиши эшитилади.
Плевра бўшлиғига хаддан ташқари кўп экссудат тўпланса, йирик қон томирлар ва юрак уриши товушлари ўз ўрнидан қарши томонга қараб силжийди (Карпиловский белгиси).
Бемор овозида хам ўзгариш рўй беради ва у гаплашганида бурин орқали овоз чиқаради. Бу эчки мараши овозини эслатади (Эгофония).
Умуман экссудатли плевритнинг кечишида уч давр кузатилади:

  1. экссудатнинг тўпланиш даври – бир неча кун давом этади ва касалликнинг клиник белгилари яққоллашиб боради;

  2. яллиғланишнинг стабиллашиши даври – икки уч хафта давом этади;

  3. экссудатни сўрилиш (резорбция) даври – бу хам икки уч хафта давом этади. Бу даврда беморнинг тана харорати мъёрида бўлади, клиник белгилар камайиб боради.

Бемор қони текширилганда биринчи даврда лейкоцитлар сони 16-20 000 гача кўпаяди, таёқча ядроли нейтрофиллар кўпаяди, эозинофиллар камаяди, ЭЧТ 50-60мм/с.га етади беморда геморрагик плеврит бўлса эритроцитлар сони ва гемоглобин миқдори камаяди. Экссудатив плевритнинг учунчи даврида қон тахлили мъёрига тушади ва 10-12%гача эозинофилия кузатилади.
Плевра бўшлиғидан олинган экссудатни текшириш плеврит этиологиясини аниқлашдаги асосий усул хисобланади. Экссудатдаги сил таёқчаларини қидириб топиш учун бактериологик усулнинг комплексидан фойдаланилади. Экссудатда сил таёқчаларини аниқлаш, плеврит этиологияси сил эканлигини тасдиқлайди, аммо сил таёқчалари топилмаганда сил этиологияси эмаслигини тасдиқламайди. Одатда экссудатни силга қарши дориларни бермай туриб текшириш керак.
Агар экссудат тиниқ, сарғимтир рангда, фибрин толаларидан сақланган холда бўлса ва уни серрозли экссудат дейилади. Унинг нисбий зичлиги 1015-1025 га тенг, оқсил моддалари 40-60 г/л бўлади. Плевритнинг бошланғиқ даврида хужайраларнинг 50-60% нейтирофиллардан, 15-25% лимфоцитлардан, қолган қисми базофил, эритроцит ва мезотиелий хужайраларидан иборат бўлади. Плевритнинг иккинчи ва учунчи даврида лимфоцитлар 90-95% гача етади, экссудатда нейтирофилларнинг кўпайиши, лимфоцитларнинг камайиши экссудатнинг йирингга айланаётганини кўрсатади. Агар плеврада сил бўртмачалари ириш даврида бўлса экссудат геморрагик характерда бўлади. сил плевритида экссудатдаги қанд миқдори 0.8 г/л.гача кўпаяди.
Экссудатив плевритнинг рентгенологик кўриниши хилма хилдир. Плевра бўшлиғидаги экссудат миқдори жуда кам бўлса рентгеносокпия ва рентгенографияда диафрагманинг анча юқори тургани кўрилади, аммо ёнбошдан қаралса плевра бўшлиғида экссудат борлиги аниқ кўринади. Нафас олинган вақтда соя интенсивлиги камаяди, чиқарилганда эса соя интенсивлиги кўпаяди, шунинг билан бирга кўкис оралиғи аъзоларининг ўрни ўзгариб туради (Прозоров белгиси).
Агар экссудатнинг миқдори кўп бўлса, бир хил кўринишдаги, чўққиси юқорига қараган учбурчак шакилдаги соя аниқланади, бундай холларда ташхис қўйиш қийин эмас, агар экссудат янада кўпайса соя интенсивлиги ошиб боради ва баъзи қисмларидаги қовурғалар сояси кўринмай қолади ва соя бутун ўпка юзасини қоплайди. Плевра бўшлиғидаги экссудат эркин холда бўлса кўкис оралиғи аъзолари соғлом томонга силжийди. Нафас олиниб чиқарилганда экссудат юзасининг чегараси ўзгаради.Шунда беморни касал ёнбошига ётқизиб кўрилса суюқ пастга оқиб кўкрак қафасини чекка қисмини эгаллайди. Агар экссудат тўпланган плевра бўшлиғига хаво криб қолса пункция вақтида бронх ёки ўпкада тешик бўлганида плевра бўшлиғидаги экссудат юзаси горизонтал кўринишга эга бўлади. бундай беморни рентгеносокпияда экссудат юзасини қиммиллаб туришини кузатиш мумкин.
Ўпка бўлаклари орасидаги плевра яллиғланганда аниқ ташхис қўйиш анча мушкул, бунда қалинлиги хар хил бўлган тасмасимон соя кўринади, агар ўпка бўлаклари орасига етарли хажимдаги экссудат тўпланса линза ёки учбурчак шаклидаги соя ёнбошдан олинган рентгенограммада яхши аниқланади.
Плевритнинг хулосавий ташхисини плевра бўшлиғини пункцяи қилиб сўнг қўйиш мумкин.
Болаларда бирламчи силдан келиб чиққан плевритда туберкулин билан Манту синамасини қўйиш маълум ахамиятга эга. Бунда кўпинча гиперэргик мусбат реакция аниқланади. Серозли ва сероз-фибринозли плевритнинг ўткир даврида хам Манту синамасининг натижаси гиперэргик натижа бериш мумкин. Йирингли плевритда туберкулинга бўлган реакция манфий бўлади, бу бемор иммунитетининг пастлигини билдиради.
Плеврит этиологиясини аниқлашда 20-50 ва 100 ТБ бўлган туберкулин ёрдамида Кох синамасидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ.
Плеврит бўлган касалларга бронхоскопиясида уларнинг кўпчилигининг бронхларида силга хос яллиғланиш аниқланади. Бронхосикопияда бронхлардан олинган материални сил таёқчалига текшириш керак. Ўпкада этиологияси номаълум соя ва бронхлар найида стеноз, торайиш аниқланса бронхоскопияни биопсия билан бирга ўтқазиш мақсадаг мувофиқдир.
Плеврани пункцион биопсия қилиб плеврит этиологиясини аниқлаш мумкин. Плеврани ўпкада ўзгариш бўлмаганда ёки кам ўзгариш бўлганида пункция қилинади.
Плевра биопсиясини торокоскопия орқали кўриб туриб ўтказиш яхши натижа беради (плевра биопсияси плевраскопия билан бирга). Плеврани плевраскоп орқали кўрилаётганда унда силга хос бўртмачали тошмаларни кўриш мумкин. Бундай холларда биопсия учун материал бўртмачалар мавжуд жойдан олиниб гистиологик ва бактериологик текширишлар ўтказилади. Биоптатда сил гранулёмасига хос (казеоз, лимфоид, эпителиоид ва Прогов-Лангхас хужайралари) ва сил таёқчаларини топиш плеврит силга тегишли эканлигини тасдиқлайди.
Сил плеврити нафас танқислиги рўй берган холда кечади. Аввал йиғилган экссудат томонидан ўпкани сиқилиш натижасида рўй беради.
Юрак ва қон томирлар фаолиятининг захарланиш ва ўринидан силжиши натижасида ўпка вентиляциясининг бузулиши кучаяди. Нафас танқислиги белгиларининг (нафас сиқилиши, кўкариш) яққоллигига қараб плевра бўшлиғидаги экссудатни олиб ташлаш зарурияти аниқланди.
Йирингли плевритга дучор бўлган беморларда захарланиш узоқ вақт давом этса юрак мушакларида дегенератив ўзгаришлар рўй беради, натижада ўпка юрак танқислиги (cor-pulmonory) ривожланади.
Баъзи ўпка касалликлари – ўпка ателектази, циррози клиник ва рентгенологик жихатдан экссудатив плевритга ўхшаб кетади. Уларни фарқлаш учун рентгенологик белгиларга яхши ахамият бериш зарур. Ўпка ателектазида хам бир хил кўринишдаги, интенсив соя аниқланади, аммо унинг чегаралари жуда аниқ кўринади ва бунда кўкс оралиғи аъзолари касал томонга силжийда ва бу нафас олган ва чиқарган вақтида аниқ кўринади (Голцкнихт ва Якобсон белгиси). Ателектаз ўпканинг катта қисмида рўй берса дифрагманинг ва умуман кўкрак қафаснинг нафас олишдаги парадоксал харкати аниқланади.
Сил плевритини даволашда уни тузутишга, ўпка ва бошқа аъзолар силини ва фибротораксни олдини олишга йўналтирилиш лозим.
Беморга 3-4 хил силга қарши дорилар – стрептомицин, изониазид ва рифампицин 3-4 ой давомида, сўнг 5-6 ой давомида 2 хил дори изониазид ва этамбутол берилади. Агар экссудат кўп бўлса ва 3-4 хафта давомида сўрилиб кетмаса, уни сўрилишини тезлаштирувчи ва фиброзланишини олдини олувчи кортикостероид гормонлари махсус схема бўйича берилади. Ўпкани ёйилишини тезлаштириш учун плевра бўшлиғидан пнукция қилиб экссудат олиб ташланади, плевра бўшлиғидан экссудат олиб ташлангандан сўнг унга гидрокортизон юбориш тавсия этилади. Агар экссудат характери йирингли бўлса, плевра бўшлиғига хар хил антибактериал препаратлар юборилади.
Агар йирингли плеврит сурункали равишда кечаётган бўлса, даволаш жаррохлик усули билан олиб борилади. Бунда плеврани декортикация ёки плевроэктомия қилинб ўпканинг ёйилишига шароит яратилади.



Download 122 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling