Pnevmokimyo. R. Boyl va ilmiy kimyo. Gazlarni o'rganisii bosqiciilari

Bu turdagi tajribalar havoning xossasiga bo’gan qiziqishni kuchaytirar edi. Shu jumladan, bu tajribalar irland kimyogari Robert Boyl ning ham diqqatini tortdi. Boyl yaratgan havo nasosi Gerike nasosiga nisbatan mukammallashtirilgan edi. Idish ichidagi havoni so‘rib olish metodikasini o‘rganib olgan Boyl, buning teskarisi - havoni siqishga urinib ko‘rdi.

• Bu turdagi tajribalar havoning xossasiga bo’gan qiziqishni kuchaytirar edi. Shu jumladan, bu tajribalar irland kimyogari Robert Boyl ning ham diqqatini tortdi. Boyl yaratgan havo nasosi Gerike nasosiga nisbatan mukammallashtirilgan edi. Idish ichidagi havoni so‘rib olish metodikasini o‘rganib olgan Boyl, buning teskarisi - havoni siqishga urinib ko‘rdi.

Robert Boyl (1627-1691)

Tajribalami o‘tkazish jarayonida Boyl, havoning hajrai bosimga teskari proporsional ekanligini aniqladi. Uzun U-simon nayga simobni quyib turib Boyl, ulangan kalta nayning oxiridagi havoning namunasini berkitib qo‘ydi Ochiq turgan uzun nayning uchidan simobni quyib turib, bosimni oshirish mumkin edi. Boyl ana shunday miqdordagi simobni nayga quyganidan keyin, ya’ni bosim havoga nisbatan ikki barobar (simobning ikki martaga oshirilgan massasi) oshib borar edi, havoning hajmi esa xuddi shunday ikki barobar kamaydi. Shu vaqtning o‘zida, agar bosim pasaysa, hajm ko‘payar edi. Boyl kashf qilgan hajmning bosimga teskari bog‘liqligi Boyl qonuni degan nomga ega bo‘ldi. Bu qonun haqidagi birinchi habar 1662-yilda chop etildi.

• Tajribalami o‘tkazish jarayonida Boyl, havoning hajrai bosimga teskari proporsional ekanligini aniqladi. Uzun U-simon nayga simobni quyib turib Boyl, ulangan kalta nayning oxiridagi havoning namunasini berkitib qo‘ydi Ochiq turgan uzun nayning uchidan simobni quyib turib, bosimni oshirish mumkin edi. Boyl ana shunday miqdordagi simobni nayga quyganidan keyin, ya’ni bosim havoga nisbatan ikki barobar (simobning ikki martaga oshirilgan massasi) oshib borar edi, havoning hajmi esa xuddi shunday ikki barobar kamaydi. Shu vaqtning o‘zida, agar bosim pasaysa, hajm ko‘payar edi. Boyl kashf qilgan hajmning bosimga teskari bog‘liqligi Boyl qonuni degan nomga ega bo‘ldi. Bu qonun haqidagi birinchi habar 1662-yilda chop etildi.