Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi fanidan ma`ruzalar matni

Vulkanizatsiyalovchi modda.
Vulkanizatsiya, yuqorida aytib o`tilgandek, plastik kauchukni elastik
rezinaga aylantiriShdan iborat. Buni kauchukni oltingugurt bilan issiqlik ta`sirida reaktsiyaga kiriShi natijasida amalga oShiriladi. Bu jarayon "vulkanizatsiya" nomi
bilan yuritiladi.
— C–S–S–C—; —C–S–C—
Polimer ximiyasi nuqtai nazaridan vulkanizatsiya jarayonida oltingugurt
orqali chiziqsimon kauchuk makromolekulasidan, to`rsimon makromolekula hosil bo`ladi. hozirgi paytda vulkanizatsiya kimyoviy reaktsiya joriy qilish bilan bir qatorda buni texnologik protsess deb ham ataSh mumkin. CHunki vulkanizatsiya jarayonida materialning qattiqligi oshadi, mustahkamligi o`zgaradi. Ya`ni, fizik- mexanik xossalari o`zgaradi.
94
Vulkanizatsiya jarayonini tezlaShtirish uchun tezlatuvchi va aktivatorlar qo`shiladi.
Plastifikatorlar.
Polimerlarni modifikatsiyalaShda (xossalarini) asosiy usullardan biri bu plastifikatsiya usulidir. Bu jarayonning ma`nosi polimer xossasini uning quyi molekulali birikmalar - plastifikatorlar qo`ShiliShi yordamida o`zgartiriShdir. Buning natijasida sistemaning qovuShqoqligi, molekulani egiluvchanligi o`zgaradi va qayta iShlaShda, ekspluatatsiya qilishda elastik va plastikligini oShiShiga olib keladi.
Rezina tayyorlaShda plastifikatorlar ikki podgruppaga bo`linadi: haqiqiy plastifikatorlar - bular kauchuklar bilan mos keladigan (sovmeShayuShiesya) va bir-biri bilan aralaShganda qovuShqoqlik kamayiSh, ShishalaniSh temperaturasi pasayiShi va elastik xossasi yaxShilaniShi hamda sovuqqa bardoShligi oShiShini
kuzatiSh mumkin.
qayta iShlaSh jarayonini osonlaShtiruvchi, okuvchanlik temperaturasini pasaytiruvchi, rezina qoriShmasini qovuShqoqligini kamaytiruvchi, lekin sovuqqa bardoShligiga ta`sir ko`rsatadigan moddalarni yumShatuvchi (myachiteli) deb ataladi.
To`ldiruvchilar.
To`ldiruvchilar: qattiq, suyuk va gazsimon bo`liShi mumkin. Ko`proq
amalda qattiq kukunsimon organik yoki noorganik to`ldiruvchilar qo`llaniladi.
To`ldiruvchilarni kiritiShdan maqsad,
fizik-mexanik va
texnologik
xossalarini o`zgartiriSh, materialning hajmini ko`paytiriSh, yana tannarxini arzonlaShtiriSh, yana to`ldiruvchilar materialni rangini o`zgartiriShga olib keladi.
Rezinani mexanik xossasini yaxShilovchi to`ldiruvchilar aktiv
to`ldiruvchilar deyiladi va ularni asosiy ko`rsatkichlari - dispersligi, ya`ni zarrachalarning o`lchami va nisbiy yuzasi (udel'naya poverxnost').
Elastomerni to`ldiruvchi bilan o`zaro ta`siri to`ldiruvchining tabiatiga yoki uning yuza xarakteriga boqliq.
Keng tarqalgan kuchaytiruvchi to`ldiruvchilarga texnik uglerod kiradi (uglerodnaya saja - qurum, qorakuya).
Texnik uglerodni rezina qoriShmasiga kiritilsa uning mustahkamligi oShadi, iShqalaniShga QarShiligi ko`payadi.
Texnik uglerod - bu juda mayda poroShok holatdagi modda. U ugleroddan tuzilgan va uglevodorodlarni yoqiSh usuli bilan olinadi.
Sobiq Ittifokda saja quyidagi markalar bilan belgilangan: D - diffuzion
P - pechlik T - termik
Masalan PGM-30 markasi quyidagicha o`qiladi: texnik uglerod pech usuli bilan olingan bo`lib, unga xom-aShyo sifatida gaz holatdagi uglevodorodlar iShlatilgan va nisbiy yuzasi 30 m2/g ga tengdir.
95