Portal guldu uz-ярим ўтказгичли Қ

R
ш
қ 1) қ q/AkT(U – I
rn
) (12)
Киритилган коэффициент А, амалдаги асбобнинг идеал асбобга
нисбатан яқинлик даражасини кўрсатади. Бу тенгламани амалиётга
яқин қилиб қуйидагича ёзиш мумкин.
I қ I
ф
қ I
о
(exp q(U қ IR) /AkT – 1 - U қ IR/R
ш
(13)
Тенглама асосида олинган айрим ҳисоб-китоб натижалари 5-расмда
келтирилган.
Бу тенглама асосида
қуёш элементининг эквивалент ва ўлчаш
схемасини яратиш мумкин, ва бундай схема қуйидаги 6- расмда
берилган.
қуёш элементининг бирлик юзасидан олинаётган қувват Р ни
қуйидаги тенгламадан баҳолаш мумкин.
P қ (I
н
U
н
) қ ξ I
кз
U
хх
(14)

---

21
бу ерда,
ξ – вольт-ампер характеристиканинг тўлдириш
коэффициенти, яъни ВАХ
шаклининг туғри туртбурчакка қай
даражада яқинлигини кўрсатади. Тўлдириш коэффициенти ҳозирги
замон қЭ ларида ( кремний ва галлий арсениди асосидаги
элементларда) 0,8 ва ундан каттадир. Кетма-кетлик ва шунт
қаршилиги таъсирини 5- расмдан ВАХ га таъсирини кўриб ўтайлик.
Расмдан кўринадики шунт қаршилиги R
ш
ни чексизликдан 100 Ом
гача камайиши ВАХ шаклига деярли таъсири этмайди ва шу
жумладан қЭ нинг чиқиш қуввати Р
в
га ҳам. Ҳолбуки, кетма-кетлик
қаршилиги R
п
нинг 1 Ом дан 5 Ом гача ўзгариши, ВАХ шаклини
кескин ёмонлашишига олиб келади ва чиқиш қуввати Р
в
нисбатан
камаяди.
Расм 7. Атмосферадан ташқари ҳолдаги қуёш нурланиши учун ўлчанган ҳозирги
замон кремний асосидаги қЭ нинг типик вольт-ампер характеристикаси. 1 –
ёруғлик таъсиридаги; 2 – қоронғиликдаги ҳолатлар.
қЭ ВАХ нинг ёруғлик ва қоронғиликдаги хусусиятларини
аниқроқ таҳлил қилиш мумкин. Одатда кучланиш даражасига қараб
р-n ўтишдан ўтаётган тескари тўйиниш токининг ўтиш механизми
ўзгаради. Бу ток одатда иккита токнинг йиғиндисидан иборат, яъни