Prinsiplari hamda qadimgi zamon tarixi manbalari

4.  Xalq  og’zaki  adabiyoti.  Og’zaki  adabiyot  madaniyatning  eng  qadimgi 

sohalaridan  bo’lib,  uning  ildizi  qadim-qadim  zamonlarga  borib  taqaladi.  Og’zaki 

adabiyotning  ayrim  namunalari  qadimgi  yunon  tarixchilari  (ularga  sal  quyiroqda 

alohida to’xtab o’tamiz), shuningdek, Tabariy, Mas’udiy, Beruniy, Firdavsiy, ibn al-

Asir  kabi  Sharq  olimlarining  asarlari  orqali  bizgacha  yetib  kelgan.  Kayyumars, 

Jamshid  va  Siyovush  haqidagi  afsonalar, Amort  va  Sparetra, To’maris  va  Shiroq 

haqidagi qissalar shular jumlasidandir. Bu davr tarixini, ayniqsa o’sha zamonlardagi 

ijtimoiy  munosabatlarni  o’rganishda  «Alpomish»,  «Go’r  o’g’li»  kabi  dostonlar, 

shuningdek,  xalq  ertaklari,  marosim  qo’shiqlari,  matal  va  topishmoqlarning  roli 

benihoyat  kattadir.  Yozma  adabiyotdan  avval  paydo  bo’lgan  bu  xalq  durdonalari 

turli ijtimoiy tabaqaga mansub kishilarning turmushi, ma’naviy qiyofasi, urf-odati, 

ayniqsa  uzoq  o’tmishda  hukm  surgan  ijtimoiy  munosabatlar  haqida  qiziqarli 

ma’lumotlar beradi. Tarixiy manbalarning bu turi bilan folklor (nem. fol’k — xalq, lore 

— bilim» donishmandlik, xalq donoligi) fani shug’ullanadi.