Проф. Каримов А. С


Электр занжирлар топологияси


Download 0.65 Mb.
bet7/11
Sana11.02.2023
Hajmi0.65 Mb.
#1190119
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
KNIG0A ----2

2.7. Электр занжирлар топологияси.
Схема графи тœђрисида тушунчалар

Электр занжирини схемалар ёрдамида тасвирлашда бир šанча шартли белгилар ишлатилиши ќаммага маълумдир. Шу белгилар ичида тугунларни йирик (šалин бœлган) нуšталар билан белгилаш одатга кирган. Умуман эса шундай нуšталар билан иккита (ёки бир нечта) электр тармоšларининг бир-бирига уланган жойи белгиланади. Шу туфайли схемалардаги ќамма нуšталар ќам мустаšил нуšталар ролини œйнайвермайди. Масалан, 2.13-расмдаги схемада c,d,e ва f нуšталар мустаšил тугунларга œхшаб тузилган: аммо с ва f, шунингдек d ва e нуšталари œртасида ќеч šандай šаршилик уланмаган, яъни улар œзаро тœђридан-тœђри бириктирилган ва мустаšил тугун бœла олмайди. Яъни “с“ билан “f“ ягона тугундир (“d“ билан “е“ ќам худди шундайдир).


Ш у нуšтаи назардан šараганда схемаларнинг элементларини акс этмаган ќолда, фаšат тугун ва тармоšларни белгилаш йœли билан ифодалаш усулини кœриб чиšиш маšсадга муво-фиšдир. Бундай топологик усул э л е к т р с х е м а л а р н и г р а ф л а ш у с у л и г а šарашлидир. Схеманинг мазкур кœриниши - унинг графи деб аталади. 2.15- расмда 2.14-расмдаги мураккаб занжирнинг графи келтирилган. Топологик схемада энг аввал кœзга ташланадиган хусусият - э.ю.к. ва ток манбалари мутлаšо кœрсатилмайди. Ундан ташšари, ток манбаи жойлашган тармоšнинг œтказув-чанлиги нолга тенг бœлганлиги туфайли, тармоšнинг œзи ќам график тасвирда келтирилмайди. Оддий схемага œхшаш бу ерда ќам тугун ва граф тармоšлари деб аталади. Фаšат схема графида тугунлар айлана ичида олинган раšамлар билан белгиланади 2.15-расмда 2.14-расмдаги a,b,c,d, ва е тугунлар œрнига тегишлича 1, 2, 3, 4 ва 5 келтирилган. Улар ораларидаги тармоšлар тœђри ёки эгри чизиšлар билан кœрсатилган - булар туфайли граф б о ђ л а н г а н деб ќисобланади. Агар схема графи тузилаётганда тармоšлардаги ток ва э.ю.к лар йœналиши маълум бœлса, у ќолда граф й œ н а л и ш л и деб аталади.
Œз навбатида граф ёрдамида тасвирланган схемаларда тармоšлар оддий раšамлар билан белгиланади: 1,2...,8 (2.15-расм). Ќар šандай графнинг д а р а х т и, яъни ќамма тугунларни œзаро бођловчи чизиšлар йиђиндиси бœлади. Схема графининг дарахти šалинроš чизиš билан белгиланади. Кœриниб турибдики, граф дарахти бошšача шаклда, масалан, 7, 1, 2 ва 3, ёки 8, 2, 7 ва 4 тармоšлар ёрдамида ќам тузилиши мумкин
эди. Дарахт таркибига кирмай šолган тармоšлар граф а л о
š а л а р и деб аталади.
Агар граф “p“ та тармоš ва “q“ та тугунга эга бœлса, унинг дарахти (q-1) тармоš ќисобига тузилган бœлади, алоšалар сони n = p - (q - 1) га тенг бœлади.



Download 0.65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling