Психологик тадқИҚот маълумотларини қайта ишлаш методларини қЎлланилиш тарихи

Кўплик ҳақида тушунча. Кўплик турлари. Репрезентативлик.

Ўлчов шкалалари ва уларнинг турлари.

Ўзгарувчилар ва уларнинг турлари.

1. 
   Сифат ва миқдор тушунчаларининг ўзаро алоқадорлиги.
   

Статистик таҳлил тушунчларининг тушунтиришдан аввал психология ва математика фанлари ўртасида қандай боғлиқлик мавжудлигини ўрганиш зарурдир. Психологиядек гуманитар фаннинг математика каби аниқ фан билан қандай алоқадорлиги бўлиши мумкин.
Замонавий психологияда психологик хусусиятларнинг икки тури ўрганади, 1) ўлчаниши мумкин бўлган психологик хусусиятлар ва 2) ўлчаниши мумкин бўлмаган психологик хусусиятлар. Демак психологик хусусиятларнинг икки тури мавжуд: ўлчанадиган ва ўлчанмайдиган.
Ўлчаниши мумкин бўлмаган психологик хусусиятлар психиканинг мазмуний қисми ҳисобланади. Ўлчаниши мумкин бўлган психологик хусусиятлар эса психиканинг формал-динамик томонини ташкил этади.
Умуман олганда психика асосан сифатий хусусиятлар мажмуасидан иборатдир. Бироқ К.Маркснинг фикрига кўра «Ўлчов бўлмаган жойда фан йўқдир». Эҳтимол, бундай қараш фалсафанинг энг умумий қонунларидан бири бўлмиш, миқдорий ўзгаришлар сифат ўзгаришларига ўтиш тамойили билан боғлиқ равишда келиб чиққан бўлиши ҳам мумкиндир. Шахсда демонстративлик (намойишкорлик - ўзини кўрсатишни ёқтириш) хусусияти яққол намоён бўлиши, характер акцентуациясини келтириб чиқариши мумкин, бу хислат миқдорининг патологик даражада ўсиши натижасида эса истерия типидаги психопатия вужудга келиши мумкин.
Хулоса қилиб айтганда, психологияда сифат ва миқдор ўзаро чамбарчас боғлиқ тушунчалар ҳисобланади. Психиканинг турли сифатлари миқдорий кўрсатгичлар орқали ифодаланади. Ҳар қандай сифат миқдорда акс этади. Бирор бир сифатнинг кучли ёки кучсиз ифодаланганлигини миқдорий кўрсатгичлар орқали билиш мумкин. Демак, агар бирор бир сифатни ошириш зарурати туғилса, у ҳолда биринчи бўлиб миқдорига ёндошиш керакдир.
Миқдорий ёндошув психиканинг сифатига ёндошиш имкониятини яратади. Фақат миқдорий ёндошув илмий ёндошув ҳисобланади. Миқдорлар ҳар доим сонларда ўз ифодасини топади, сонлар эса енгил тарзда таҳлилнинг бошқа шаклларига ўтказилиши мумкин (масофа, баландлик, вазн ва бошқа кўрсатгичлар).

2.