Психологияи умумї, синнусолї ва тиббї

Эњсоси биної. Манбаи пайдоиши эњсоси биної чашм аст, ки сохти 
мураккаби нантомиро дорад. Ба туфайли эхеоси бинои мо шакл, 
равшанї, ранг, андоза, хачм ва дурии предметхоро дониста мегирем. 
Љуфт будани анализатори биної, тагирёбии андозањои тасвир дар 
турпарда ва инчунин њаракати чашм ва љоришавии ин протсессхо 
имконият медихад. 
Узви рушноињискунандаи чашм турпарда мебошад., ки он аз дањњо 
њазор нуг ва торної асаби биної иборат аст. Ин торњои асаби шаклњои 
гуногунро доранд ва вазифањои гуногунро низ адо мекунанд. Нугњои 
асабии ба ном чубакњо манбаи биниши рангњои тираи ахроматикї 
(њамаи тобишхои ранги байни сафеду сиёњ) мебошад. Нугњои асабии ба 
номкадахчахо ќобилияти инъикос намудани хамаи тобишхои раигхои 
хроматикиро сохй хсоси рангхо бо протсессхои эмотсионалй алокаманд 
аст. Аз ин ру як гурухи рангхо ба холати эмотсионалии шахе таъсири 

---

33 
масбат ва гурухи дигарашон таъсири манфї мебахшанд. Бинобар ин ашё 
ва синфхонахои мактаб, бино ва дастгоњњои истехсоли бо чунин 
тобишњое ранг карда мешаванд, ки онњо ба баландшавии њолати 
эмотсионалии фаъолияти шахс мусоидат кунад. 
Эњсоси шунавої. Органи протсесси шунавої гуш аст. Нугњои 
њмскунандаи асабњои шунавої дар хазлуни гуш љойгир шудаанд. 
Лаппишњои садо дар гуши берунй мутамарказ мешаванд ва бо воситаи 
гуши миёна ба мембрана мегузаранд, ки он аз торхои асаби дарози ва 
гафсиашои гуногун иборат аст. Дар эхеоси шунавой эхеоси овозхои 
нутк, садохои мусикї ва эњсоси шавшувро фарк мекунанд. 
Мо овозњои нутќро метавонем шунавем, онро назорат кунем ва дар 
мавридњои зарури талаффузи онњоро ислоњ намоем. Инро эњсоси 
шунавоии фонематикї меноманд. Ќобилияти овозфањми ба фазли 
таъсири муњити мушоирати одамон бо ин ё он забон инкишоф меёбад. 
Ташаккули ин намуди ќобилият дар синфњои ибтидої ба вучуд меояд ва 
он ба инкишофи нутки хаттї таъсири мусбат мерасонад. Ќобилияти 
овозфахмй дар омухтани забонхои хоричй, ки харчаид сохти фонетикии 
дигарро дошта бошад хам, мусоидат мекунад. Дар мактаб њангоми 
гузаштани 
дарсњои 
суруд 
ва 
фаъолияти 
кружокњо 
ќобилияти 
мусикифањмиро инкишоф додан мумкин аст. Чунин ќобилият дар 
навбати 
худ 
ба 
ташаккули 
сохаи 
эмотсионалию 
маданияти 
муощишиносии хонандагон имконият медихад. 
Эњсоси овозњои нутќ ва садохои суруд табиати равшан ифодаёфтаи 
ичтимоиро дорад. Инкишофи ин эњсосњо ба васеъшавии соњаи 
маърифатии хонандагон мусоидат мекунад. 

---

34 
Эњсоси шавшув дар фаъолияти одамон ахамияти нисбатан 
камтарро сохиб аст. Шавшуви зур ва бардавом ба сарф кардани кувваи 
барзиёди асаб сабаб мешавад, ки ин ба саломатии инсон зарар дорад. 
Шавшуви галогула ба исихикаи одам таъсири манфй мебахшад, ба 
фаъолияти таълим халал мерасонад ва системаи асабро хаста мекунад.