Psixologiya” fаkulteti “amaliy psixologiya” kаfedrаsi

MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZАX FILIАLI

“PSIXOLOGIYA” FАKULTETI

“AMALIY PSIXOLOGIYA” KАFEDRАSI

“AMALIY PSIXOLOGIYASI” YO‘NАLISHI 931-20-GURUH TALABASI BAXTIYOROVA GULASALNING

“OILA PSIXOTERAPIYASI NAZARIYALARI” FАNIDАN

KURS ISHI

Mavzu: Kommunikatsiya va metokommunikatsiya


Bajardi: G.Baxtiyorova
Ilmiy rahbar: N.Samatova


Jizzax-2022
MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………………..3
I BOB. KOMUNNIKATSIYA PSIXOTEXNIKA TEXNOLOGIYASI...…..6
1.1 Verbal va noverbal vositalardan foydalanish psixotexnikasi………….6
1.2 Nutqning ta’sirini kuchaytirish psixotexnologiyasi………………........10
I bob bo‘yicha xulosa………………………………………………………17
II BOB. OILADA METAKOMMUNIKATSIYA O‘RNI……………………18
2.1 Metakomunikatsiya borasida qarashlar……………………………......18
2.2 Oilaviy buzilishning bir turi sifatida aloqa muammosining mavjudligi..24
2.3 Kommunikativ o‘rnatish turini diagnostika qilish metodikasi V. Boyko.30
II bob bo‘yicha xulosa………………………………………………………34
Xulosa…………………………………………………………………………….35
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati…………………………………………….37

KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi. Ishbilarmonlik muloqotidagi nutq suhbatdoshni o‘z nuqtai nazariga ishontirishga va uni hamkorlikka moyil qilishga qaratilgan. Ishonchli nutq tinglovchilarda ilgari surilgan g‘oya va takliflarning haqiqatiga ishonch hosil qiladigan nutqdir. Nutq ishonchli bo‘lishi uchun ishonch hosil qilish kerak bo‘lgan odamlarning ushbu masala bo‘yicha qarashlari, munosabati va nuqtai nazarini yaxshi bilish va shunga muvofiq o‘z fikrlaringizni asoslash, ilgari tomoshabinlarda ularni qabul qilish istagini uyg‘otgan. Nutq psixotexnikasi - bu muloqotning ijtimoiy-psixologik shartlariga muvofiq ovoz, diksiya, intonatsiya, mantiqni individual psixologik nazorat qilish tizimi. Notiqlik yoki notiqlik qobiliyati antik davrda o‘rgatilgan. Ishbilarmonlik muloqotidagi nutq madaniyati suhbatdoshning fikrlash darajasini, uning hayotiy tajribasini baholashda va suhbatdoshga unga tushunarli tilda murojaat qilishda ifodalanadi.
Nutq texnikasining asosiy psixologik kuchi so‘zlar, jumlalardir. “So‘z - buyuk kuch, lekin shuni ta’kidlash kerakki, u ittifoqchi, har doim xoin bo‘lishga tayyor”, dedi rossiyalik huquqshunos P. S. Poroxovshchikov. “So‘z pichoqdan o‘tkir”, “Uch narsa orqaga qaytarilmaydi: vaqt, o‘q va aytilgan so‘z”, deydi xalq maqollarida. Siz so‘zning qadrini bilishingiz kerak, nimani va qanday aytishni, qachon va qayerda gapirishni o‘ylab ko‘rishingiz kerak.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev “Eng katta baxt, men buni ming marta qaytarishdan charchamayman, oilamiz tinch bo‘lsin!. Oila kichik vatan, oila tinch bo‘lsa, baxtli bo‘lsa, vatan tinch bo‘ladi. O‘sha baxtli kunlarni, vatanimizning, yoshlarimizning kamolini hozir niyat qilayotganimiz kabi ko‘rish hammamizga nasib etsin!”, — deya ta’kidladilar¹.
Nutq professional muloqotda ma’lumotni uzatish va ta’sir qilishning yagona manbai bo‘lmasa ham, asosiy hisoblanadi. O‘z ovoziga ega bo‘lish, uning ovoz balandligi va intonatsiyasi, nutq ritmini nazorat qilish qobiliyati, nutq pauzalarini tartibga solish san’ati suhbatdoshning unga taqdim etilgan ma’lumotni o‘zlashtirishiga sezilarli ta’sir qiladi va unga ta’sir qilishning muvaffaqiyatini oldindan belgilab beradi. Faol tinglash usullari muloqotni davom ettirishga yordam beradi, savollardan foydalanish san’ati esa suhbatdoshning diqqatini va fikrlashini nazorat qilishga yordam beradi.
Inson hayotida nutqning ahamiyati juda katta. Uning yordami bilan biz bir-birimiz bilan muloqot qilamiz, dunyo haqida bilib olamiz. Nutq faoliyati inson va jamiyat uchun katta ahamiyatga ega. Bu inson muhiti. Chunki muloqotsiz inson mavjud bo‘lolmaydi. Muloqot tufayli insonning shaxsiyati shakllanadi, aql-zakovat rivojlanadi, inson tarbiyalanadi va o‘qiladi. Boshqa odamlar bilan muloqot umumiy ishni tashkil etishga, rejalarni muhokama qilishga va amalga oshirishga yordam beradi. Shunday qilib, jamiyat tsivilizatsiyaning yuksak darajasiga erishdi, koinotga uchdi, okean tubiga tushdi.
Nutq insoniy muloqotning asosiy vositasidir. Busiz odam katta hajmdagi axborotni qabul qila olmaydi va uzata olmaydi. Yozma tilsiz odam avvalgi avlod vakillari qanday yashab, qanday fikrda va nima qilganini bilish imkoniyatidan mahrum bo‘lardi. U o‘z fikrlari va his-tuyg‘ularini boshqalarga yetkazish imkoniyatiga ega bo‘lmagan bo‘lardi. Muloqot vositasi sifatida nutq tufayli, shaxsiy tajriba bilan cheklanib qolmasdan, shaxsning individual ongi boshqa odamlarning tajribasi bilan boyitiladi va kuzatish va boshqa og‘zaki bo‘lmagan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri bilish jarayonlaridan ko‘ra ko‘proq darajada boyitiladi. hislar orqali: idrok, diqqat, tasavvur, xotira va tafakkur. Nutq orqali bir kishining psixologiyasi va tajribasi boshqa odamlar uchun mavjud bo‘lib, ularni boyitadi, rivojlanishiga hissa qo‘shadi.
O‘zining hayotiy ahamiyatiga ko‘ra nutq ko‘p funktsiyali xususiyatga ega. Bu nafaqat aloqa vositasi, balki fikrlash vositasi, ong, xotira, ma’lumot (yozma matnlar) tashuvchisi, boshqa odamlarning xatti-harakatlarini nazorat qilish va insonning o‘z xatti-harakatlarini tartibga solish vositasidir. Uning funktsiyalari to‘plamiga ko‘ra, nutq polimorf faoliyatdir, ya’ni turli funktsional maqsadlarda u turli shakllarda taqdim etiladi: tashqi, ichki, monolog, dialog, yozma, og‘zaki va boshqalar. Bu nutq shakllarining barchasi o‘zaro bog‘langan bo‘lsada, ularning hayotiy maqsadi bir xil emas. Masalan, tashqi nutq, asosan, aloqa vositasi, ichki - fikrlash vositasi rolini o‘ynaydi. Yozma nutq ko‘pincha ma’lumotni eslab qolish usuli sifatida ishlaydi. Monolog bir tomonlama jarayonga, dialog esa ikki tomonlama axborot almashishga xizmat qiladi.
Tilni nutqdan farqlash muhimdir. Ularning asosiy farqi quyidagicha.
Til - an’anaviy belgilar tizimi bo‘lib, ular yordamida odamlar uchun ma’lum ma’no va ma’noga ega bo‘lgan tovush birikmalari uzatiladi. Nutq - yozma belgilarning tegishli tizimi bilan bir xil ma’no va bir xil ma’noga ega bo‘lgan aytilgan yoki idrok etilgan tovushlar yig‘indisidir. Til uni ishlatadigan barcha odamlar uchun bir xil, nutq individualdir. Nutq nutqning bu xususiyatlari xarakterli bo‘lgan bir shaxs yoki odamlar jamoasining psixologiyasini ifodalaydi, til o‘zi uchun ona bo‘lgan xalqning psixologiyasini va nafaqat tirik odamlar, balki undan oldin yashagan va boshqa barcha odamlarning psixologiyasini aks ettiradi. bu tilda gapirgan.
Shu bilan birga, nutq uni ishlatadigan shaxsning shaxsiyatini tavsiflovchi ma’lum bir ma’noga ega. Ma’no, ma’nodan farqli o‘laroq, ma’lum bir so‘z ushbu shaxsda uyg‘otadigan sof shaxsiy fikrlar, his-tuyg‘ular, tasvirlar, uyushmalarda ifodalanadi. Til ma’nolari bir xil bo‘lishi mumkin bo‘lsa-da, bir xil so‘zlarning ma’nolari turli odamlar uchun farq qiladi.