Psixologiya” fakulteti Iqtisodiyot(tarmoq va sohalar bo’yicha) yo’nalishi

1. Bevosita kuzatish - bu usulning xarakterli tomoni shundaki, tekshirishni amalga oshirayotgan tashkilotning vakili kuzatishda bevosita qatnashadi. U kuzatilayotgan narsalarni birma-bir ko'rib, sanab, tortib va o'lchab olgan natijalarni kuzatish varaqasiga yozadi.
2. Hujjatli kuzatish - zarur bo'lgan ma'lumotIar, har xil hujjatIardan olinadi. Bu usul ko'pincha hisobot usuli deb yuritiladi.
3. Savol-javob yo'li bilan kuzatish - kuzatilayotgan shaxslarga savollar berilib, olingan javoblar asosida kuzatish varaqalari to'ldiriladi. Bu holda hech qanday hujjat talab qilinmaydi. Bu usulning o'zi ikkiga bo'linadi:
1. Og'zaki usul (ekspeditsion).
2. O'z-o'zini regitratsiya qilish usuli.
Og'zaki usulda maxsus tayyorlangan kishilar (ro'yxatga oluvchi, hisobchi) kuzatilayotgan shaxslarga kuzatish varaqasidagi savoIIami berib, olgan javoblarni varaqaga yozadilar. Masalan, 1989 yilda o'tkazilgan aholi ro'yxatida shu usul qo'llangan.
O'z-o'zini registratsiya qilish usulida statistika tashkilotlarining vakillari kuzatish varaqalarini kuzatilayotgan shaxslarga tarqatadilar va ma'lum vaqtdan so'ng to'ldirilgan varaqalarni yig'ishtirib oladilar. Varaqalarni to'ldirayotgan shaxslarga tekshirish mohiyatini tushuntirish h yozilgan ma'lumotlarni har taraflama tekshirish vakillaming burchi hisoblanadi. Bu usul uy ho'jaliklar budjetini tekshirishda, ayrim ro'yxatlami (masalan 1961 yildagi maktablar ro'yxati) o'tkazishda qo'llanadi.

3. Statistik tasniflashning mohiyati va ahamiyati
Statistikada tasniflash deganda o‘rganilayotgan narsalar va hodisalarni tartiblash maqsadida ularning tabiati, o‘xshashlik va farqlovchi xususiyatlariga qarab ma’lum qismlarga, guruhlarga, sinflarga, turkumlarga, turlarga taqsimlash tushuniladi. Taqsimlash asosi qilib olingan belgi yoki belgilar to‘dasi tasniflash belgisi, ularning har bir sohibi tasniflash birligi deb ataladi.
Statistik tasniflash hamma sohalarda qo‘llaniladi va turlicha nomlar bilan yuritiladi. Sotsial-iqtisodiy statistikada ijtimoiy-iqtisodiy tasniflashlar tizimi ishlab chiqilgan, ularning milliy va xalqaro standartlari ham mavjud. Iqtisodiy tasniflashlarni EHM yordamida amalga oshirish uchun tasniflagichlar yaratilgan.