Pul-kredit siyosati pul muomalasi va kredit sohasida

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.MIRZIYOEV
Toshkent shahri,
2021 yil 1 aprel
Yangilanayotgan mamlakatimiz iqtisodiyotini jadal rivojlantirish, qisqa muddat ichida uni dunyo tan oladigan mamlakatlar darajasiga olib chiqish uchun innovatsiyaning tub mohiyatini ochib bergan Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoev Oliy Majlisga murojaatnomasida «... biz O‘zbekistonni rivojlangan mamlakatga aylantirishni maqsad qilib qo‘ygan ekanmiz, bunga faqat jadal islohotlar, ilm-ma’rifat va innovatsiya bilan erisha olamiz..», deb ta’kidladilar. Darxaqiqat O‘zbekiston sharoitida iqtisodiyotdagi innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlovchi tegishli me’yoriy-xuquqiy hujjatlar qabul qilinishi va innovatsion faoliyatni rag‘batlantiruvchi aniq chora-tadbirlar ishlab chiqilishi, milliy innovatsion tizimini shakllantirishga shu bilan hamqadam, ilm-fan iqtisodiyotning barcha tarmog‘i taraqqiyotida katta o‘rin tutadi. Mamlakatimizdagi yangi davr shiddati bugun ilm-fan va ishlab chiqarish o‘rtasidagi integratsiyani har qachongidan ham ko‘ra dolzarb ahamiyatga ega ekanligini, joriy etilayotgan qaror va farmonlar ilm-fan sohasi rivojida davlat boshqaruv tizimining ustuvorligini aniq, qat’iy asoslamoqda.Joriy yilning 1 aprelь kunida yurtboshimiz tomonidan qabul qilingan PF-6198-son «Ilmiy va innovatsion faoliyatni rivojlantirish bo‘yicha davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida»gi Farmoni hamda PQ-5047 son «Ilm-fan sohasidagi davlat siyosati va innovatsion rivojlantirishdagi davlat boshqaruvini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Qaror yuzasidan chora-tadbirlar dasturining tasdiqlanishi yangilanayotgan O‘zbekistonda ilm-fan va innovatsion rivojlanishning yangi bosqichini boshlab berdi. Qabul qilingan ushbu farmon va qarorda birinchi islohot, albatta, boshqaruv tizimini takomillashtirishdan boshlandi. Hududlarda ilmiy va innovatsion faoliyatni boshqarish tizimini joriy qilish va hududiy innovatsion infratuzilmalar ishlab chiqildi. Ikkinchi qadam sifatida, innovatsion faoliyatga muhim qo‘shimcha moliyaviy mablag‘lar manbaini belgilash va bu orqali tashkilotlarga innovatsion faoliyat bilan shug‘ullanishi uchun erkin muhit yaratish maqsadida innovatsion jamg‘armalar tashkil etiladi. Ilm-fanga davlat byudjetidan ajratiladigan mablag‘lar hajmini bosqichma-bosqich oshirish, ilm-fan va innovatsiyalar sohasiga moliyalashtirishning yangi mexanizmlarini joriy qilish, ilmiy va innovatsion loyihalarni amalga oshirishda xususiy sektorning ishtirokini kengaytirish bu jamg‘armalar ilmiy tadqiqotlar va innovatsion ishlanmalarni rag‘batlantirish, ilmiy-laboratoriya asbob-uskunalari, materiallar va butlovchi buyumlar sotib olish, ilmiy-tadqiqot infratuzilmasini shakllantirish va yangilash, ilmiy xodimlarni moddiy rag‘batlantirish va innovatsiya faoliyati bilan bog‘liq boshqa xarajatlarni amalga oshirishga yo‘naltirilishi belgilandi. Yana bir e’tirof etadigan tomoni shundaki, ilmiy-texnik dasturlarni shakllantirishning eski tizimi tubdan isloh qilinib, yangi ishlanmalarni tijoratlashtirish va ishlab chiqarishga joriy etish, startap loyihalarini amalga oshirish, intellektual mulk qatnashadigan yangi korxonalarni shakllantirish va ratsionalizatorlik faoliyatini rivojlantirish uchun zarur shart-sharoit yaratishga keng imkoniyatlar yaratildi. Iqtisodiyotning turli sohalaridagi muammolarni ilm-fansiz echish qiyin. Davlat esa bu yo‘lda, avvalo, ilmli yoshlarga suyanadi. Bugungi dunyo yoshlari – son jihatidan butun insoniyat tarixidagi eng yirik avloddir. Yurtboshimiz tomonidan qabul qilingan ushbu qaror va farmon – yoshlarning o‘z salohiyatini namoyon qilishi uchun zarur sharoitlar yaratish, yosh avlodni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash, uning huquq va manfaatlarini himoya qilish, ularni turli ijtimoiy foydali ishlarga, innovatsion loyihalarga jalb qilish borasidagi davlat va nodavlat tashkilotlar hamkorligini rivojlantirish zaruriyat ekanligi ma’lum bo‘lmoqda. Yoshlar ongida innovatsion tafakkurning rivojlanishida o‘z maqsadlariga erishishda resurslardan maqsadli foydalanish, professional tayyorgarlikni oshirish, mas’uliyatni o‘z zimmasiga olish, ilmiy izlanishlar olib borishda yangi usul va vositalardan erkin foydalana olish, manfaatdorlik va jamiyatga foyda keltirish hissi vujudga keladi. Shuning uchun ham yoshlarimiz ongida ilmiy tafakkurni rivojlantirish davlat va jamiyat oldida turgan dolzarb masalalardan hisoblanadi. Ayniqsa yoshlarimiz uchun yaratilayotgan, ilm-fan va innovatsiyalar sohasida xalqaro aloqalarni kengaytirish va mustahkamlash, ikki va ko‘p tomonlama xalqaro xamkorlik doirasida innovatsiyalar va texnologiyalar transferi bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish, yosh olimlarimizning chet mamlakatlardagi stajirovkalari ularning etuk mutaxassis bo‘lib etishi va ilmiy yutuqlari bilan o‘zaro tajriba almashish, xorijiy davlatlar erishayotgan yutuqlar bilan yaqindan tanishish yoshlarga ijodiy va ilmiy ruh bag‘ishlaydi. Ko‘plab tadqiqotchilarimiz stajirovka vaqtida ilmiy tadqiqot faoliyati bilan bog‘liq zamonaviy laboratoriya uskunalarida tajriba olib bormoqda. Tarmoq korxonalari tasarrufidagi ilmiy tadqiqot muassasalari hodimlari esa olgan bilimini o‘z sohalari bo‘yicha aniq loyihalarga joriy etmoqda. Ta’kidlash lozimki, rivojlangan mamlakatlarning tajribasini o‘rganish, mamlakatimizning yaqin va uzoq kelajakdagi ilm-fani va inson tafakkur omilini rivojlantirish uchun kiritilgan asosiy sarmoyalaridan biri hisoblanadi. Bugun yaratilayotgan yangi bosqich iqtidorli yoshlarni ilm-fanga jalb qilish, oliy ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasalarining ilmiy salohiyatini mustahkamlash va ulardan kelajakda yurtimizning innovatsion rivojlanishida samarali foydalanishi uchun keng imkoniyatlar eshigini ochmoqda.Mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda innovatsion loyihalarning roli oshib bormoqda. Albatta, ularning tashabbuskori nodavlat tashkilotlari bo‘lmoqda.Jahon tajribasidan ma’lumki, aksariyat hollarda nodavlat tashkilotlar innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va hayotga tatbiq qilishda etakchilik qilishadi. Innovatsiyaviy faoliyatni rivojlantirish uchun tarmoq infratuzilmalarining katta imkoniyatlari mavjud ekanligini anglagan holda taraqqiy etgan davlatlar hukumatlari innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlashni davlat siyosati darajasida amalga oshirmoqdalar. Xitoy, Germaniya, Frantsiya, Isroil, Hindiston, Rossiya kabi iqtisodiyoti rivojlangan xorijiy mamlakatlar inson manfaatlariga xizmat qiladigan innovatsion rivojlanish strategiyalarini ishlab chiqib, amalga tatbiq etib kelmoqdalar.Joriylangan ushbu qaror va farmon O‘zbekistonda ham yangi mexanizmlarni ishlab chiqishga, har bir fuqaroning iqtisodiy erkinligi, qobiliyati, o‘zi va oilasining kelajagi uchun iqtisodiy javobgarligi bilan uyg‘unlashadigan shart-sharoitlarni yaratish hisobiga shakllantirish lozim.Demak, tadqiqotlar, ixtirolar, ijtimoiy innovatsiyalarning ko‘pligi va rang-barangligi hududlar ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatining barqaror o‘sishi, shuningdek, aholining hayot darajasi va farovonligi yuksalishi uchun zarur sharoitlarni ta’minlashga qodir bo‘lgan ilm-fan va innovatsiya faoliyatini rivojlantirishning zamonaviy infratuzilmasini shakllantirishiga olib keladi. Insonlar innovatsiyalarni, avvalo, davlatdan kutishadi, davlat va jamiyatning iqtisodiy o‘sishi proportsional tarzda ishlab chiqilgan, innovatsiyalar qanchalik ko‘p hayotga tatbiq qilinsa, ular shunchalik ilgarilab boradi, mamlakat qanchalik tabiiy resurslarga boy bo‘lsa, aholi shunchalik innovatsiyalarga tayyor bo‘ladi. Innovatsiya ilm-ma’rifat bilan yuzaga chiqadi. Raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish uchun bizga chuqur bilim, yuksak salohiyatli, ilmli yosh olimlar kerak.
Innovatsion hukumat siyosati faqat rejalashtirish va byudjet moliyalashtirish orqali yirik muassasalarida ko'p yillar davomida amalga oshirilgan, lekin hisobga qonunlarini va xususiyatlarini bormadim innovatsion jarayon.
kichik biznes, ayniqsa zaif bo'lgan innovatsion ish. Tarix 1990 yildan 1995 yilgacha ushbu sohada innovatsiya eng yuqori faoliyatini ko'rsatadi. aktivlari tarqalgani tomonidan Lekin, ularning ko'plari yil ham bir necha cho'zilmadi - sharoitlar noqulay edi:
- o'ta soliqlar;
- lizing qiyinchiliklar;
- qimmat xomashyo va energiya.

Innovatsion korxonalar davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash tayanib bo'lmaydi. ishlab chiqarish pasayishiga va ilm-fan va texnologiyalar sohasida bir pasayishiga: Biz global bozorda qo'rg'oshin ichiga Rossiyani olib ikki muhim sohalarda faoliyat bilan bir pasayishiga ko'rishni davom nima uchun, deb. Va yana bir bor tasdiqlaydi: davlat innovatsion siyosati o'zgartirilishi kerak.

Men bugun Rossiya bozor deyarli hech qanday tovarlar (va hatto har doim litsenziya) "etishmaydi", deb aslida, biz, keyingi o'n yil ichida kuchli rivojlanishiga ko'rasiz qaramay, ishonish istayman innovatsion faoliyati , xususan - kompaniyalar darajasida, ham katta va eng kichik. soliq imtiyozlari, yangi va ilg'or texnologiyalarni joriy etish imkoniyati: barcha kompaniyalar, deb qat'iy nazar, hajmi, "yangi havo" foydalanish imkoniyatiga ega, shuning uchun Innovatsiya siyosati tuzilgan bo'lishi kerak. bilan til topishga va uning oyoqqa mustahkam bo'lib, ularni imkon, bugun korxona qo'llab-quvvatlash, mamlakat suvda qolish uchun harakat biznes chiqib qo'lidan "siqish" dan o'z erlardagi foydasining katta foizini yotardi.
(Iqtisodiy hayotning asosiy xususiyati bugun) zaif rag'batlantirish yangilik mamlakatni rivojlantirish bilan oddiygina mumkin emas. Va chiqish uchun kalitlari innovatsiyalar (asosiy), eng yangi avlod texnologiyasi o'tish yirik ixtirolar bor. innovatsion siyosati faqat qurolli kuchlarida amalda ko'rinib bo'lsa. Lekin Rossiya harbiy dalillar uning aholi turmush darajasini oz ta'sir qilishi mumkin.
Innovatsiya siyosati uchta asosiy qismga bo'lish mumkin.
yuqori qismida albatta ichki ixtirolar asosida, ilg'or texnologiyalarni juda tor sohasini yotar bo'ladi. U erda birinchi o'ringa va tor jahon bozorida raqobat afzalligi yaratish mumkin. shuhratparast va mohir amalga oshirish ustuvor muhim daromad erishish mumkin bo'lsa.
Keyingi sektor keng bo'ladi. Bu erda o'z litsenziya va chet el tayanib imkoniyatidir. teng rivojlantirish tashkiloti. Bu faqat ishlab chiqarish tashkil, lekin jiddiy raqobatbardosh bozoriga o'z mahsulotlarini yetkazib bo'lmaydi. Va siz yana, harbiy sanoat va fan konvertatsiya haqida jim bo'lishi mumkin emas. Listelenmemiş rivojlantirish endi ishlab chiqarishda foydalaniladigan va juda katta daromad keltiradi mumkin.
Yana bir sektor, mamlakat hech ilmiy zahirasi, qaerda eng keng qaerda juda oz innovatsion salohiyati (yoki hech). Bu erda texnologiya eksport xorijiy kamaytirish inobatga cheklovlar (yuqori) salohiyatini foydalanish tavsiya etiladi. Hamkorlik juda samarali bo'lishi mumkin. mustaqil ravishda zamonaviy ilm-fan sohalarida qator ustasi hech bir mamlakat bugun qodir.
to'liq jarayon zanjir qamrab dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish bo'yicha va bir vaqtning o'zida ishonish kerak Tanlab innovatsion siyosati quyidagi sohalarni amalga: (moliyalashtirish, shu jumladan,) barcha resurslarning dasturiy kashfiyotchilarni; injiniring kompaniyalarining, marketing va konsalting tizimlari, tijorat investitsiya banklar, texnologiyalar birjalari, shakllantirish yaratish bozor infratuzilmasini, ilm-fan shaharlar yaratish, erkin iqtisodiy zonalar hokazo, va; o'zaro manfaatli hamkorlik asosida bozor yangiliklar bilan bog'liq barcha sub'ektlari faoliyati uchun mexanizmlarini ishlab chiqish.
rezidentning “2019−2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini innovatsion rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida"gi farmoni e’lon qilindi.
Mamlakatning xalqaro maydondagi raqobatbardoshliligi darajasini va innovatsion jihatdan taraqqiy etganini belgilovchi asosiy omil sifatida inson kapitalini rivojlantirish — Strategiyaning bosh maqsadidir.
Bosh maqsadga erishishda Strategiyaning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  O‘zbekiston Respublikasining 2030 yilga kelib Global innovatsion indeks reytingi bo‘yicha jahonning 50 ilg‘or mamlakati qatoriga kirishiga erishish;
  
• 
  barcha darajada ta’lim sifati va qamrovini oshirish, uzluksiz ta’lim tizimini rivojlantirish, kadrlar tayyorlash tizimining iqtisodiyot ehtiyojlariga moslashuvchanligini ta’minlash;
  
• 
  ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalarning ilmiy salohiyatini mustahkamlash va samaradorligini oshirish, ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik va texnologik ishlar natijalarini keng joriy etish uchun ta’lim, ilm-fan va tadbirkorlikni integratsiya qilishning ta’sirchan mexanizmlarini yaratish;
  
• 
  innovatsiyalar, ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik va texnologik ishlarga davlat va xususiy mablag‘lar kiritilishini kuchaytirish, bu sohalardagi tadbirlarni moliyalashtirishning zamonaviy va samarali shakllarini joriy etish;
  
• 
  boshqaruvning zamonaviy usullari va vositalarini joriy etish orqali davlat hokimiyati organlari faoliyatining samaradorligini oshirish;
  
• 
  mulkchilik huquqlari himoyasini ta’minlash, raqobatbardosh bozorlar tashkil etish va biznes yuritish uchun teng shart-sharoitlar yaratish, davlat-xususiy sherikligini rivojlantirish;
  
• 
  barqaror faoliyat yuritadigan ijtimoiy-iqtisodiy infratuzilmani yaratish.