Birinchi Markaziy bank 1650-yilda SHvetsitaning Riks banki;
1694-yilda Angliya Markaziy banki;
1800-yilda Fransiya Markaziy bani;
1893-yilda Italiya Markaziy banki ;
1913-yilda AQSH federal zaxira tizimi tashkil etildi.
Banklarning turlari va ular faoliyatining o`ziga xos xususiyatlari. Bank tizimi va uning elementlari.
Kredit tizimi deb kredit munosabatlar majmuasi va kredit munosabatlarni tashkil kiluvchi va amalga oshiruvchi kredit institutlar yigindisiga aytiladi. Kredit tizimi orkali xukukiy va jismoniy shaxslaryaing vaktincha bo`sh mablag’lari yig’iladi va korxona, tashkilotlarga, davlatga vaktincha foydalanishga beriladi. Kredit tizimi bir necha bo`g’inlardan iborat bo`lishi mumkin. Mablatlarni jalb kilishi va taqsimlanishiga qarab kredit tizimi bo`g’inlari o`z xususiyatlariga ega kiladi. Jahon amaliyotida kredit tizimi o`zinikg tashkil qilinish turiga qarab quyidagi guruxlarga bo`linadi.
• Markaziy bank
• Tijorat banklar
• maxsus-kredit institutlar Bozor iqtisodiyoti sharoitida ikki pog’onali kredit bank tizimi ko`p mamlakatlar iqtisodining asosi hisoblanadi. Bu Markaziy bank, bank institutlari va nobank kredit muassasalaridir. Bank institutlariga quyidagi banklar kiradi:
– tijorat banklar;
– investitsiya banklari;
– jamg’armalar jalb qiluvchi banklar (O`zbekistonda Xalq banki);
– ipoteka banki;
– savdo banklari;
213 – tashqi iqtisodiy aloqalar bo`yicha banklar;
– tarmoqlar bo`yicha ixtisoslashgan banklar va boshqalar. Nobank kredit tashkilotlarga:
– investitsiya kompaniyalari;
– sug’urta kompaniyalari;
– nafaqa va boshqa fondlar kiradi. O`zbekiston Respublikasi konunlariga asosan bank - tijorat muassasasi bo`lib, jismoniy va xukukiy shaxslarning bo`sh turgan pul mablag’larini jalb kilish va ularni o`z nomidan, tulovlilik, muddatlilik, kaytib berish sharti asosida joylashtirish operatsiyalarini va boshka bank operatsiyalarini bajaradi. Banklar - tovar-pul xujaligining ajralmas atributidir. Tarixan bular yonma-yon rivojlanib keldilar. SHuning uchun kiymatning pul shaklining muomalasining boshlanishi bank ishining boshlanishi deb hisoblash, xamda bank faoliyatining rivojlanishidagi etukligi doimo iqtisodiyotdagi tovar-pul alokalarining rivojlanish darajasiga mos kelgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |