Пулат ишлаб чикариш

«Tomos usuli» uyga vazifa.

Matren usuli: Konvertor usulining bir kator muxim kamchiliklari, bu usulda temir-tersak, metall ilash sanoatining pulat va chuyan chikindilaridan, shuniningdek, kattik chuyandan pulat olish mumkin emasligini marten usulining paydo bulishiga olib keladi.
Marten usulini 1865 yilda fransuz metallurglari Ter va Emil Martenlar kashf etdilar va shu yili 1,5 t sigmli pech kurib, unda temir-tersik va kattik chuyandan sifati konikarli pulat xosil kiladilar. Ular kurgan pech regeneratorli, yaʼni pechga xaydaladigan yonuvchi, gaz va xavo shu pechning uzidan chikuvchi tutun gazi (yonish maxsulotlari) xisobiga kizdirib olinadigan pech edi. Ana shunday pech ixtirochilar sharafiga marten pechi deyiladi.
Rossiyada birinchi marten nechi 1869 yilda Sarmovo zavodida kurilgan bulib, uning sigisi atigi 2,5 t edi. Xozirgi marten pechlarining xar birining sigimi 900 t ga yetadi, ammo sigimi 150-300 t bulgan pechlar eng kup tarkalgan. Martenli pechlarida plat olish jarayoni 5-8 soat davom etadi. Asosiy Marten pechlarida kayta ishlanuvchi materiallarning xarakteriga kura jarayonini bir necha variantda olib borish mumkin.
1. Skrop jarayoni. Bu usulda domna pechlari bulmagan metallurgiya zavodlarida va chuyan chikindilari xamma vakt kup buladigan mashinasozlik zavodlarida foydalaniladi.
Bunda shixtaning asosiy kismi 55-75% skrop (temir-tersak) bulib, kolgani kayta ishlanadigan kuyma chuyandan iborat buladi.
2. Skrop-ruda jarayoni.
Bu usuldan domna pechlari bor metallurgiya zavodlarida foydalaniladi chunki, bunda pulat olish uchun 50-70% suyuk chuyan ishlatiladi. Jarayonning skrop-ruda deb atalashiga sabab, 30-50% skrop (temir-tersak) dan va suyuk chuyandagi ortikcha uglerodni oksidlash uchun anchagina Fe rudasidan foydalaniladi. Mart-li pechida pulat ishlab chikarish 4 davrlardan iborat: Shixtani yuklash, shixtani eritish, kaynatish, chikarib olish.Marten usuli bilan sifatli va uglerodga boy, yukori sifatli xamda legirlangan pulat olinadi. Elektr pechlarida ishlab chikarish, marten usulida pulat olishga karaganda ancha takomillashgan. Bu usulda pechdagi gaz muxiti pultni suyuklantirish jarayoniga va pulat sifatiga taʼsir etmaydi.
Bu usul 1802 yili akademik V.V.petrov tomonidan amalga oshirilgan.