Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

7. Biologik membranalarni modellari va ulardan bioflltrlar 
sifatida foydalanish
Biologik membranalar bajaradigan funksiyalami muhimligi texnik 
modeliashtirish bilan shug‘ullanadigan tadqiqotchilar va injenerlami 
e ’tiborini o'ziga tortgan.
Biologik membranalarni texnik modellarini (analoglarini) 
yaratish mumkinmi? Olimlar, biologik membranalami strukturasini va 
ulami faoliyat ko‘rsatish prinsiplarini yaxshi o‘rganganlar. Bunday
6. Biologik m em branalar nanotexnologiyada
137

---

tadqiqotlarni natijasi membranalami texnik modellarini yaratish 
imkonini bergan. Yaratilgan modeller biologik membranalarga o'xshab: 
yuqori o‘tkazuvchanlikka; bo‘lakchalami tanlab o‘tkazish xususiyatiga; 
moddalami samarali ajrata olish xususiyatiga; faoliyat xarakteristikala- 
rini barqarorligiga ega boMgan.
Maxsus yaratilgan teshikchali membranalarga konstmktorlar 
qo'shimcha «aqlli» polimerlar - nanosensorlar ulab chiqqan. Bunday 
membranalar moddalami va nanoboMakchalami molekulalar darajasida 
bir-birlaridan ajratish va tozalash xususiyatiga ega boMgan. Bunga 
o‘xshagan modellar (qurilmalar) biologik filtrlar vazifasini bajamvchi 
sun’iy organlar yaratish uchun ishlatilishlari mumkin. Masalan, «sun’iy 
jigar» yoki «sun’iy buyrak». Kelgusida bunday «aqlli» sun’iy 
membranalar kasallami donor organlariga bogMiqlik muammosini 
yechishga yordam berishi mumkin. Biologik membranalami analoglari 
sifatida 
yaratiladigan 
bunday 
sun’iy 
membranalar 
organizmni 
suyuqliklarini zaharli moddalar va viruslardan tozalash maqsadida ham 
ishlatilishi mumkin. Shuningdek, ular yordamida tirik organizmlardan 
heir xil biologik faol moddalar - gormonlar, vitaminlar kabilami ajratib 
olish va tozalash ham mumkin.