Q. X. Mah kamov, M. Abduvohidov tribotexnikadan amaliy mashgulotlar

2
f F
2_:
4
. p °
2
1.5-rasm. Tutashish zonasida atomlararo va molekulalararo ta’sirlashdagi 
urinma kuchlanishlami aniqlash chizmasi: 1—sharli indentor;
2—plastinalar; 3—tutqich.
M olekular ishqalanish kuchi b o ‘yicha m olekular ishqalanish 
koeffitsiyenti aniqlanadi.
1-masala. Qattiqligi NV 250 b o ig a n konstruksion p o ‘latdan yassi 
jilvirlash bilan R a= 0,22 m km g‘adir-budirlikda tayyorlangan yo ‘nal- 
tirgich elastiklik m oduli Ye=103 N /m m 2; kengayish koeffitsiyenti 
a = 0 ,1 5 ; qattiqligi N V = 103 N /m m 2 va Puasson koeffitsiyenti ц=0,5 
bo'lgan ftoroplast m aterialli detal bilan norm al bosim R N = 4 0
N /m m 2 ostida tutashadi.
T utash sirtlar orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti hisoblansin.
1. 
P o i a t ftoroplastdan ancha qattiq b o ‘lganligi uch u n yo‘nal- 
tirgichning g'adir-budirlik param etrlarini aniqlaymiz.

---

1.1-jadvaldan A = 2,6 410 -3; v = 1,6; m k m
; 
r 
=550 
m k m
qiym atlarni olamiz. Ishqalanish havo sharoitida bo'lganligi 
uchun 2.2-jadvaldan ishqalanish koeffitsiyentining m olekular tashkil 
etuvchisi fM=0,028 va friksion param etrlar qiym ati t 0 =3,41 N /m m 2
3=0,017 ga tengligini aniqlaymiz [5].
Tutashuvchi detallar yassi bo ‘lgani uchun m a’lum yuza bilan 
tegishadilar va bu yuza qiymatiga sirtlarning to 'lq in li notekisligi t a ’sir 
etadi. T o 'lq in li notekislik inobatga olinganda sirtdagi kontur bosim:
PK = K - E 0S
H j
> 0,2
(1.45)
T o'lqin li notekislikni sferik shaklli deb olinsa K = 0,5 va yassi jil-
virlash uch u n ^ ^ = 10_s deb qabul qilsak, PK = 0,5• (103) 0,8 = 1,04
R T
N /m m 2.
Sirtlarning haqiqiy tutashish sohasidagi deform atsiya turini aniq­
laymiz:
2H -1
1К _
HB
2,4 2 у(у-1)АГ, HB2v+' \ -
m
5 
Av
24,6+1
2,4 I 1,6(1,6-1)0,5
5 
(2^64 ■
НГ’)1,6
1-0,5
To7"