Q. Yu. Nazirov kamondan oʻq otish

Nishonni koʻrish moslamasi 
Nishonni koʻrish moslamasi-olimpiya kamonida koʻrish bitta nishon 
nuqtasidan iborat boʻlib, ikkinchisi otishma oldidan boshning bir xil holatiga qarab oʻq 
otuvchi tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi. Koʻrish stabilizator ustidagi 
tutqichga oʻrnatiladi, T-braket va old koʻrishdan iborat. Qavs old koʻrishni tortishish 
yoʻnalishiga perpendikulyar tekislikda harakatlantirishga imkon beradi, buning 
yordamida siz koʻrishni vertikal va gorizontal ravishda sozlashingiz mumkin. 
Koʻrishda optik koʻzoynak va linzalardan foydalanish taqiqlanadi. Ikkinchi moʻljalga 
olishning taqiqlanishi kamon ipida oʻqni nishonga olishni osonlashtiradigan hech 
qanday belgi, osilgan iplar yoki boshqa koʻzga koʻringan belgilar boʻlmasligi 
kerakligini anglatadi. 

---

25 
Yoy qismlarining nomi
 
Kamon insoniyatning eng ajoyib ixtirolaridan biridir. Afsuzki, tarix elastik 
shoxcha da kamonni tortib, paydo boʻlgan qurilmadan uchli tayoqchani chiqarishni 
birinchi boʻlib taxmin qilgan kishining ismini saqlamagan.
Sport kamonlarini ishonch bilan mavjud boʻlgan eng zamonaviy kamon turlari 
deb atash mumkin, bu mantiqan toʻgʻri keladi. Kamondan oʻq otish unchalik mashhur 
emas, chunki u kamonlarga katta eʼtibor beradi va koʻp mamlakatlarda bu qurol 
yordamida hayvonlarni ovlash taqiqlanganligini hisobga olsak, bu sohada maxsus 
tadqiqotlar oʻtkazilmagan. 
Bu otish va otish quroli, raqobatga qarab, yogʻochdan yasalgan yoki ogʻir, engil 
va ishonchli materiallardan yasalgan. Boshqa har qanday kamon singari, sport turining 
tarkibiy qismiga quyidagi komponentlar kiradi: 
1. Tutqich 
2. Yelka (yuqori, pastki) 
3. Tashqi tomon 
4. Ichki tomon 
5. Nishonga olish oynasi 
6. Yelkaning oxiri — shox 
7. Kamon ipi uchun oʻyma (sheyka) 
8. Otish uchun moʻljallangan
tokcha 
9. Stabilizatorni mahkamlash uchun joy 
10. Uchlik (Troynik) 
11. Stabilizator 
12. Tayanch nuqtasi 
13. Kamon ipi 
14. Oʻq uchun oʻyiq 
15. Oxirgi va oʻrta oʻram 
16. Ipgacha boʻlgan masofa 
17. Moʻljalga olish moslamasi 
18. kuchlanish tirkagichi (kliker)
19. Qoplama 
20. Uzaytirgach 
21. Muvozanat saqlagich (Gruznik) 

---

26 
 qulay ushlab turish uchun tutqich; 
 kuchli yoy yelkalari (yuqori, pastki bu uzoq masofalarga oʻq otish imkonini 
beradi); 
 kamon;
 oʻqlarni mahkamlash. 
Baʼzi dizaynlarda asosiy joylar va stabilizatorlar taqdim etiladi va oʻrnatiladi, 
shuningdek: 
 taranglik uzunligini aniqlovchi moslama (kliker); 
 piston-yon devor; 
 kamon tanasiga oʻqni mahkamlash uchun rozetka. 
Tutqichni loyihalashning zaruriy sharti — bu uning moslashtirilishi, uning hisob 
-kitobiga koʻra, snaryad sport qurolining uzunlaması simmetriyasidan oʻtishi kerak. 
Oʻq otish tekisligida undan uchib chiqadi. 
Kamon uchun vazn va tortish toifalari ham mavjud. Toʻliq jihozlangan 
kamonning ogʻirligi uch yarimdan toʻrt yarim kilogrammgacha boʻlishi mumkin. 
Shuning uchun albatta kamon tanlashda tortishish kuchini hisobga olish kerak.
Nishonning oʻlchami oʻq otish masofasiga bogʻliq boʻladi. Masalan: 18 metr 
(yopiq inshootlarda) masofadan nishon diametri 40 smni tashkil qiladi. Ushbu sport 
turida oʻq otish masofalari qatʼiy tartibga solingan. Yopiq inshootlarda nishon masofasi 
18 dan 50 metrgacha, ochiq inshootlarda esa 30 dan 90 metrgacha boʻladi. 
Kamondan otishda asosan kamon ipini (chuqur yoki sayoz) tortish muhim 
parametr boʻlib, ipning sifatsizligi kamon kuchini yoʻqotilishiga olib keladi.
Ilgari kamonning iplari tabiiy materiallardan yasalgan boʻlsa, (hayvonlar terisi, 
oʻsimlik tolalari, ipak iplari) bugungi kunda sintetik materiallar ishlatiladi. Ular yuqori 
texnik va ekspluatatsion xususiyatlarga ega, chidamliligi, past choʻzilish koeffitsiyenti 
va engilligi bilan ajralib turadi. Katta xavfsizlik chegarasi bilan yasalgan yaxshi kamon 
ipi oʻn ming oʻqqa osongina bardosh berishi mumkin.

---

27 
Nayzalarning standart oʻlchamlari diametri beshdan toʻqqiz millimetrgacha. 
Devorlarning qalinligi ham muhim, u 0,35 mm dan kam boʻlmasligi kerak aks holda u 
yukka bardosh bera olmaydi va tezda sinib qolishi yoki qiyshayib qolishi mumkin.