Qaraqalpaq ma mleketlik universiteti

Zamanagóy xalıq aralıq sawdasinin’ zamanagóy teoriyalari
Neoklassik jantasıwlar
Xalıq aralıq sawda hám individual mámleketlerdiń qánigeliklashuviga neoklassik jantasıwdıń mánisi tómendegilerden ibarat. Tariyxıy hám tábiyaattıń sebepleri ushın mámleketler ortasında materiallıq hám insan resurslariniń bólistiriliwi, bul, óz gezeginde, milliy salıstırıwiy ústemshilikler baylanıslı bolǵan tovarlardıń salıstırmalı bahaları boyınsha ayırmashılıqlardı túsintiredi. Sonday etip, faktorlardıń proporcional nızamlı nızamı, hár bir mámleket mámleket salıstırǵanda jaqsılaw inabatqa alınǵanlıǵı haqqında kóbirek faktorlardı talap etetuǵın tovarlar óndiriske qánigelesken. Olin bul nızamdı qáliplestirgen " Xalıq aralıq almasinuv kem ushraytuǵınlar ushın aǵıl-tegil faktorlar almasinuvi bolıp tabıladı: mámlekette ónim aǵıl-tegil faktorlar bar"
Xenssher teoriyasına kóre, mámleket qazib alıwda artıqsha faktorlar hám import tovarlarına salıstırǵanda úlken ǵárejetlerdi talap etedi, olar óndiriste artıqsha faktorlar hám import tovarlarına salıstırǵanda sezilerli ǵárejetlerdi talap etedi. Sonday etip, jasırın formada, artıqsha faktorlar kirip etiledi hám kem támiyinlengen. Mısalı, hár qanday ónimdi óndiriste miynettiń jedelinen paydalanıw, onıń ma`nisindegi miynet bahasınıń úlesi basqa tovarlardıń ma`nisine salıstırǵanda joqarı (ádetde bunday ónim miynet talap etetuǵın ).¹⁰
Mámlekettiń aǵayın -húrmeti tómendegishe belgilenedi: eger bul faktorlar sanı hám mámleket degi basqa faktorlar dúnyanıń qalǵan bólegine salıstırǵanda joqarı bolsa, ol jaǵdayda bul faktor málim bir mámleket ushın salıstırǵanda hádden tıs kóp dep esaplanadı. Kerisinshe, eger belgilengen koefficient basqa mámleketlerge qaraǵanda tómen bolsa, ol jaǵdayda faktor kem dep esaplanadı.
Sonday etip, eger Rossiya mineral resurslar hám Germaniya - mashinasozlik ónimlerin islep shıǵarıw ushın texnologiyalıq hám menejment resursları, keyin mámleketler ortasındaǵı tavar ayırbaslaw quramı anıq.

JUWMAQLAW

Notexnologik jantasıwlar
Sońǵı on jıllıqlarda xalıq aralıq sawdanıń kóp faktlari eski hám neoklassik teoriyalerdiń sxemalarına uyqas kelmeydi. Xalıq aralıq sawdada sapalı jılısıwlar arasında aytılıwı kerek, rawajlanıp atırǵan hám rawajlanǵan mámleketler ortasındaǵı sawda tarawda sawda salasında, basqalarǵa proporcional túrde kemeytiwde rawajlanǵan mámleketlikler ortasındaǵı sawda-satıqtı óz-ara sawdanı quraydı. islep shıǵılǵan hám rawajlanıp atırǵan almasinuvdagi xalıq aralıq sawdada.
Neoklassik pozitsiyalar ushın qolay bolmaǵan zamanagóy jáhán sawdalarınıń taǵı bir haqıyqatı jáhán ayırbaslawınıń keskin ósiwi, bul ishki sawdaǵa baylanıslı. Zamanagóy transmilliy korporatsiyalar (TNCS) bólimleri ortasındaǵı ónimler xalıq aralıq sawda formasında, biraq texnikalıq mámleketlerdiń kirip-import operatsiyalarınan shet el mámleketlerdiń kirip-import operatsiyalarınan tupten parıq etedi Ekonomikalıq baylanıslar. TNClar ishindegi sawda sawdası TNC basqarıw kompaniyasınıń baslıqlıǵınıń máplerine qaray bazar bahalarınan sezilerli dárejede ózgeriwi múmkin. Jáhán sawdasında jańa teoriyanı túsindiriwge urınıslar tómendegi teoriyalerdiń payda bolıwına alıp keldi.
Texnologiyalıq ayırmashılıq teoriyasına muwapıq, mámleketlerimiz ortasındaǵı kommerciya sawda faktorları menen de ámelge asıriladı hám texnikalıq innovatsiyalar daslep sawda mámleketlerinde birdey sanaatda alıp barılıp atırǵan texnikalıq ózgerisler nátiyjesinde júzege keledi Bir mámleket, ekinshisi ústinlikke erisedi: jańa texnologiya kem ǵárejetler menen tovarlar óndiriske múmkinshilik beredi. Eger innovatsiya jańa ónim óndiriste ámeldegi bolsa, ol jaǵdayda innovatsiya mámleketindegi isbilermen málim waqıt dawamında " Quasi-ifasi-ifasiki bolsa, qosımsha ónimdi kirip qılıw, qosımsha payda aladı. Sonday etip, jańa maqul túsetuǵın strategiya : salıstırǵanda arzanlaw emes, bálki hesh kim kóbirek zattı shıǵara almaydı, lekin hámme ushın yamasa kópshilik ushın kerek.