Qaraqalpaq tili tariyxí PÁninen ámeliy jumíslarí

7-tema: Uyǵır jazba esteliklerinde jumsalgan dawıssız sesler ham olardı 
ańlatatuǵın tańbalardı anıqlaw 
1. Eski uyǵır jazıwı qalay qaray jazıladı, onda neshe tańba bar? 
2. Eski uyǵır jazıwınıń 23 tańbası neshe sesti ańlatıw ushın qollanılǵan? 
3. Uyǵır jazba esteliklerinde jumsalǵan dawıssız sesler neshe tańba arqalı 
bildirilgen? 
4. ev sózi qaraqalpaq tilinde qanday mánisti bildiredi? 
5. Qaysı jazıwda hár bir tańba sóz ishinde keletuǵın ornına qaray sóz basında
basqasha bolsa, sóz ortasında basqasha hám aqırında da basqasha bolıp ózgeredi? 
 

---

4 
8-tema. Arab álipbesindegi tekstten arab sózdiń basında, ortasında, 
aqırında jazılıw ózgesheligin anıqlaw.
ARAB ÁLIPBESI 
Jazılıwı 
Oqılıwı 
Jazılıwı 
Oqılıwı 

 
rus 
lat 
 
 
 
 
rus 
lat 
 
 
 

---

5 
9-tema. Mahmud Qashǵariydiń “Devonu-luǵat-it turk” miynetinen 
alınǵan tekstten sózlerdiń semantikalıq ózgerislerin anıqlaw. Házirgi 
qaraqalpaq tilinde saqlanǵan sózlerdi ajıratıw 
1. Mahmud Qashǵariydiń tolıq atı qanday? 
2. «Devanu-luǵat-it-túrk» tiń qol jazba nusqasınıń tek bir danası saqlanǵan. 
Házir bul qol jazba nusqa qayjerde saqlanbaqta? 
3. Teksti 
Awdarması 
Қyjдї бyлyт jағмyрї н 
Кэрїб тyтар ақ торїн 
Қїрқа қозтї ол қарїн 
Ақїн ақар аңрашyр (3,46) 
Bult aq torın jayıp, aspannan jamǵırın 
quydı, qarların ol tawlarǵa tasladı, 
Tawdan sarqırap sel aǵıp atır (3,46) 
Bul miynetten alınǵan tekstten sózlerdiń semantikalıq ózgerislerin anıqlaw. 
Házirgi qaraqalpaq tilinde saqlanǵan sózlerdi ajıratıw 
4. Ортақ болyб бiliшдi 
Мэнiң таwap caтїшдї 
Бicтä бilä jарашдї 
Кiзlaб тутар таjїмї (3,79) 
Ol meniń menen tanısıp wortaq boldı, 
tawarlarımdı satıwǵa járdem berdi, soń 
Bista saray xızmetkerleri menen sóz 
biriktirip, meniń tayımdı jasırıp qoydı 
(3,79) 
5. Тÿмäн чэчäк тiзilдi, 
Бÿкÿндäн ол jäзїлдї, 
Öгÿш jатїб ÿзälдi, 
Jэрдä қоба азрїшyр(1,237) 
Jazdı maqtap jazadı: Túrli-túrli gúller 
dizildi, Ǵunshasınan, búrtiginen jarılıp 
kórindi, olar jer astında uzaq jatıp 
ezilgen edi, Jerden bas kóterip bir-
birinen ayırılar (1,237) 
Bul miynetten alınǵan tekstten sózlerdiń semantikalıq ózgerislerin anıqlaw. 
Házirgi qaraqalpaq tilinde saqlanǵan sózlerdi ajıratıw