Qaraqalpaq tili tariyxí PÁninen ámeliy jumíslarí

 
14-tema. Altın Orda dáwirinde jazılǵan xanlardıń jarlıqları hám 
bitikleriniń biri Shaxrux mırza bitigine grammatikalıq tallaw jasaw 
1. Altın Orda dáwirinde jazılǵan xanlardıń jarlıqları hám bitikleriniń biri 
Shaxrux mırza bitigin kim transkripciya isledi? 
2. Shahrux xan jarlıǵı bir bet qaǵazǵa jazılǵan neshe qatardan ibarat? 
3. Shahrux xan jarlıǵı 1422-jılı qay jerde jazılǵan? 
4. a. Iāhruh bahadur sözüm 
b. devānlarğa. Cečäktöbädä Tarnaq arïğï- 
c. da Talxan atanïŋ mujāvurigä bir 
a. Shahruq bahadır sózim 
b. diywanbegilerge! Sheshektóbede, Tarnaq arna- 
c. da Talxan ata (mazarı) nıń pirine (shıyıqshısına) bir 
Shaxrux mırza bitigine grammatikalıq tallaw jasan? 
5. Shaxrux mırza bitigine grammatikalıq tallaw jasan? 
a. beg niı(ā)n bermiı erdük. Burunğï niı(ā)n yosunï bilä ud yïldïn 
b. baılap Ut böri, altmïı kivi yerni suyurğal yosunï 
c. birlä alïp (?) xanaqāğa xarj qïlsun-kim, kim ersä 
a.beg-nıshan bergen dik. Burınǵı nıshannıń tártibi menen sıyır jıldan 
b. baslap (qaytarmaslıq shárti menen) Ut bóri (?), alpıs kivi jerdi miyras shárti 
c. menen alıp xonaqaǵa xarj qılsın-kim, hesh kim 

---

8 
15-tema. Altın Orda dáwirinde jazılǵan xanlardıń jarlıqları hám 
bitikleriniń biri «Abiw Sayd sultannıń jarlıǵı tekstindegi túrkiy sózler 
qatlamın anıqlaw 
1. Abiw sayd Sultan jarlıǵı orama qaǵazǵa jazılǵan neshe qatardan ibarat? 
2. Mırza Omar shayx jarlıǵı bir bet qaǵazǵa jazılǵan neshe qatardan ibarat?
3. Abiw sayd Sultan jarlıǵı qaysı jazıwda jazılǵan? 
4. Abiw sayd Sultan jarlıǵı qayjerde jazılǵan? 
5. Abiw sayd Sultan jarlıǵı qashan jazılǵan? 
 
 
16-tema. Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarmasınıń kirisiw 
bóliminen alınǵan teksttegi házirgi qaraqalpaq tilinde ushırasatuǵın sózlerdi 
anıqlaw 
1. Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarmasınıń qoljazbası saqlanǵan, 
kólemi neshe bet? 
2. Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarmasınıń izine qaysı tilde ǵázzel 
jazılǵan?
3. Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarması boyınsha qaysı ilimpaz 
jumıs alıp barǵan? 
4. Ögüt alğil bilik li erdän, ej ıah, 
Bilik li er kälämi tazä güldür; 
Ämäl ni 'äql ijäsinä bujurğil
Neča kim ol anïng ıuğlï dägüldür. 
Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarmasınıń kirisiw bóliminen alınǵan 
teksttegi házirgi qaraqalpaq tilinde ushırasatuǵın sózlerdi anıqlań? 
5. Kiči lik dä ädäb ögrängän er 
Ulu bolsa, bil, andan xäjr eksilmäs: 
Egilür jäı ägäč nečük tiläsang, 
Qurï egri äğäč ot suz qurulmas 
Sayfı Sarayınıń ”Gúlistan bit-túrkiy” shıǵarmasınıń kirisiw bóliminen alınǵan 
teksttegi házirgi qaraqalpaq tilinde ushırasatuǵın sózlerdi anıqlań?