Qaraqalpaq tilin oqitiw metodikasi

Tu’sindiriw metodi’ ana til sabag’i’nda jan’a materiallardi’ bayan yetiw, 
woqi’ti’wshi’ni’n’ sorawlari’na juwap beriw, sabaqli’qtag’i’ materiallardi’ 
toli’qti’ri’p ayti’p beriw, programmali’q materialg’a qosi’msha mag’li’wmat 
beriw, sabaqti’ bekkemlew waqi’ti’nda jiyi qollani’ladi’. Tu’sindiriw metodi’-
mug’allimnin’ so’zi arqal iske asi’radi’. Bul geyde gu’rrin’ metodi’ menen de 
qatar qollani’la beredi. Mug’allimnin’ so’zi logikali’q jaqtan duri’s quri’li’p, 
a’debiy tildin’ worfografiyali’q normasi’na duri’s juwap beretug’i’n, mazmunli’ 
tu’sinikli isenimli da’liller menen beriliwi kerek. Bul woqi’wshi’ni’n’ an’sat 
tu’siwine ta’sir yetedi. Bul ushi’n mug’allim temani’ aldi’n ala u’yde 
planlasti’ri’p, sol plan boyi’nsha jumi’s ali’p baradi’. 
Mug’allimnin’ tu’sindiriwi uzaq sozi’lmawi’ kerek. Uzaq temalar 15-20 
minut, wortasha tema 10-15 minut juwmaq, bekkemlew, sorawlarg’a juwap, 
ayi’ri’m faktlerge tu’sinik (kommentariy) bergende 2-5 minut arali’g’i’nda 
islense boladi’. Mug’allimnin’ so’zi ko’rgizbelik penen ali’p bari’lsa 
woqi’wshi’ni’n’ tu’sindirgen temasi’ wo’zlestiriwi jen’il boladi’, yadi’nda 
qaladi’. 
Mug’allimnin’ so’zine to’mendegi talaplar qoyi’ladi’. 
Đzbe-iz ha’m ani’qli’q, ko’rsetpelilik, ani’q so’ylewi, faktti mi’sallar menen 
da’lillewi, baylani’sli’ so’ylewi, a’debiy til formasi’nda so’ylewi, tildin’ 
ko’rkemlew qurallari’ni’n’ so’ylewi, mazmunli’, ti’yanaqli’ tu’sinikli, ta’sirli 
so’ylewi. 
Mug’allimnin’ so’zi woqi’wshi’lar shi’n mazmuni’ jag’i’nan, formasi’ 
jag’i’nan, stil’lik jag’i’nan woqi’wshi’larg’a u’lgi bolarli’qtay boli’wi’ kerek. 
3)Gu’rrin’ metodi’. Bul metod mektep ta’jiriybesinde aktiv qolani’ladi’. 
Wo’ytkeni, sabaqti’n’ bari’si’nda bul metodti’n’ qollani’lmaytug’i’n da’wiri joq 
dewge boladi’. Ma’selen tapsi’rma sorawda temani’ tu’sindiriwde, 
bekkemlewde, tekseriwde, juwmaqlawdi’ gu’rrin’ metodi’ ken’ paydalani’ladi’. 
Usi’g’an qarap gu’rrin’ metodi’ qa’legen jerde qollani’la beredi, yeken degen 
tu’sinik bolmaydi’. Bul metod tu’sindiriw metodi’na qarag’anda wo’zgeshe. 
Tu’sindiriw—bul mug’allimnin’ bayanlamasi’, yag’ni’y tu’sindiriwi woni’ 

---

woqi’wshi’ni’n’ ti’n’lap qabi’l yetiwi formasi’nda bolsa, al gu’rrin’ metodi’
yeki 
ta’reptide 
mug’allimnin’ 
woqi’wshi’larda 
wo’z 
ishine 
aladi’, 
gu’rrin’lesiwde yekewide mug’allimnin’ ha’m woqi’wshi’lar aktiv qatnasadi’. 
Belgilengen tema boyi’nsha jumi’s soraw-juwap formasi’nda ali’p bari’ladi’.