Qaraqalpaq tiLİNİN` teoriYaliq grammatikasi


partaǵa-partada  (otırdım),  nandı-nannan  (jedim)


Download 1.91 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/94
Sana02.01.2022
Hajmi1.91 Mb.
#185074
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   94
Bog'liq
qaraqalpaq tilini teoriyalq grammatikas

partaǵa-partada  (otırdım),  nandı-nannan  (jedim), 
kolxozdıń-kolxozǵa (baslıq), oqıwshılardıń-oqıwshılardan (biri).  
Qaraqalpaq  tilindegi  affiks  morfemalar  arasında  sinonimiya  qubılısı 
tómendegi jollar arqalı payda bol
ǵan. 
Birinshiden,  basqa  tillerden  affikslerdiń  ózlestiriliwi  nátiyjesinde.  Máselen, 
atlıq jasawshı -shı//-shi affiksi menen -ker//-ger affiksleriniń sinonim bolıwı bunıń 
ayqın  mısalı  bola  aladı.  Ekinshiden,  affiks  morfemalardıń  mánilik  jaqtan 
ózgerislerge  ushırawı  nátiyjesinde.  Buǵan  seplik  formalarınıń  bir-biri  menen 
sinonimiya bolıwın kórsetige boladı. Seplikler tildiń tariyxıy rawajlanıwı barısında 
túrli  ózgerislerge  ushıra
ǵan.  Úshinshiden,  qospa  affiks  morfemalar  nátiyjesinde. 
Bunda  eki  yamasa  úsh  affiks  qospalanıp  dara,  jay  affiks  penen,  sonday-aq  qospa 
affiksler  óz-ara  sinonimlik  baylanısqa  túsedi.  Bu
ǵan  mısal retinde kelbetlik feyil, 
hal feyil, atawısh feyil formalarınıń sinonim bolıwın kórsetiwge boladı. 
Túbir  morfemalarda
ǵı sinonimiya qubılısı sıyaqlı sinonim affiks morfemalar 
da barlıq waqta biriniń ornına ekinshisi qollanıla bermeydi. Olar da mánilik jaqtan 
óz-ara  jaqın  bolǵanı  menen  belgili  dárejede  ózine  tán  ózgesheliklerge  de  iye 
boladı. 
 

Download 1.91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling