Qaraqalpaq xalıq namaları Mazmunı

«Qara jorga» qaraqalpaq xalıq naması

«Kara jorga»-Aqımbet baqsıdan miyras bolsh kiyatırgan namalardın biri, Nama duutarda shertilse attın jorgası, jurisi shabısı, jurmelisi, xemmesin koz aldına elesletedi. Usınday atlar «Mınnan tulpar, juzden juyrik», shıgadı, degen jekke siyrek ushırasadı.
At shaptırıu, jorga juristiriu ulkem toylarda-Bulda xalıq uaktı xoshlıshnın bir turi bolganlıktan xalıq ozinin jaksı korgenlerin umıtpay saklap keldi.
Sazda ozinin atına ılayıklı tulpardın shaykatılıp agıp baratırgan sulıu jorkasının tuyaklarının ritimli turde taslangan shakırlı sesti onın siyne salısı kelisken tamasha kornisi suuretlenedi. Bul kernisler sazda rauajlanıuı belgili bir kelipte tekirarlanıp keletugın ritmikalık ırgaklar, forshlaglar xem triollar kusagan muzıkalık bszeuler jerdeminde sazdın rauajlanıuı ashıp beriledi. Ritmikalık figura, jorganın ayak takırlarının tempasın suuretlep ulıuma saz ga bastan ayak ozgermeytugın fon berip turadı . Saz erkin formada rauajlanıp, onda x,er kıylı muzıklık figuralar izbe-iz gezeklesip, aumasıp tu radı. Birinshi motiv sazdın tiykargı menisin anlatıp, jorganın jarıska atlangandagı deslepki jurisinin jay kozgalısın korsetedi. Bul kernis muzıkada sınık ritim, kaytalana beretugın forshlaglar sesti uzip-uzip jiberiu arkalı beriledi. Sazdın ekinshi motivi jorganın kem-kemnen pet alıp, iagız jurisine tuskenligin muzıkada sozılıp barıp, temenen jokarı orleytugın melodiya arkalı sızıp beriledi.
«Kara jorganın» en songı motivi arkalı jorganın birden kushine minip, ken joldı toltırıp, omırauınan kobirek shauıp baratırgan saltanatlı sulıu agısın bir kelipte tekirarlanıp keletugın trioller jerdemi menen suuretlenedi. Solay etip usı kersetilgen muzıkalık figuraları gezekpe-gezek, izli-izinen tekirarlanıp, belgili uakıtka shekem sol kuyinde keddin buzlay bara beredi. Esirese jarıska kosılgan jorgalar, kurga jakınlagan sayın adamlardın xoshametine marapatlagansıyakdı nagıshlı tendemeslerin kusheytip, ayak alısın burıngıdan da udetip jiberedi. Deslepki jorga aydaudan bir eki mertebe yaypyanın etkennen keyinogan baskada jorgalar janadan kosılıp toplam kebeyip baradı. Mine usı kvrnisti sazdın dauamında deslepki muzıkalık motivleri sol kuyinde tagı bir mertebe tekirarlanıp etiui arkalı anlanadı. Sazda karajorganın jarısı arkalı xalıqtın toy beriu, jarıslar etkeriu, tezlerinin belgili ener menen kush sınasıu x,.t.b, kusagan tolıp atırgan sen-saltana, desturleri kez aldına elesleydi. Usınday epiuayı saz arkalı etmishtin belgili derejede ezine ten sazdn rauajlanıp kelgenligi, usı kishkene kartinanın. turli renderdegi boyaaular menen suureglenip beriliuinin ezinen ak kep nerseni anıklauga boladı. Bul kernistin vzinde xalıqtın x,er kanday kıyınshılıkka karamastan erteden ak sazda umtılıp kiyatırganlıshn, onın turmıslık fantaziyasının rauajlanıp, sanasının, belgili derejede eskenligi ashılıp turıptı desek boladı.