Qarsffl muhandislik iqtisodiyotinstituti r. X. Ergashev qishloq xo‘ jaligi iqtisodiy oti

93090 - 92912 178
К* = = = 0,002
92912 92912
Hisob-kitobning ko‘rsatishicha yil davomida xo'jalik asosiy vositalarini deyarli ko‘paytirmagan, ular atigi 0,2 % ga o‘sgan. .
1484
K_ya = = 0,016
93090
Yil davomida asosiy ishlab chiqarish vositalarining bor-yo‘g‘i 1,6 % yangilangan, hisobdan chiqarish koeffitsienti:
1306
Kjj = = 0,014
92912
Yil davomida 1,4 % ishlab chiqarish vositalari hisobdan chiqarilgan.
Asosiy vositalardan foydalanishning o‘rtacha muddati:
45330
O_f = = 19,7 yil
2295
Ma’lumotlaming ko'rsatishicha, asosiy vositalardan foydalanish muddati normativdagidan sezilarli darajada yuqori. Bu asosiy vositalaming yuqori darajada eskirgani va ulaming o‘z vaqtida hisobdan chiqarilmagani bilan izoqlanadi.
Asosiy vositalaming eskirganlik darajasi:
92912-45330
О_е = х 100 = 51 %
92912
Kutilganidek asosiy vositalaming eskirganlik darajasi juda yuqori.
Qishloq xo‘jalik korxonalarining asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik darajasi fond va asbob-uskunalar bilan ta’minlanganlik ko‘rsatkichlari bilan belgilanadi. Fond bilan ta’minlanganlik deganda asosiy ishlab chiqarish vositalarining qishloq xo'ajligining yer- suv maydoniga ( lga yoki 100 ga) o‘rtacha yillik qiymatining nisbati tushuniladi. Asbob- uskunalar fondi bilan ta’minlanganlik o'rtacha yillik bir ishchiga qancha asosiy ishlab chiqarish vositasi to'g'ri kelishini ko‘rsatadi. Ushbu ko'rsatkichlarni tahlil qilish uchun bir necha yil natijalari hisoblab chiqiladi.
Fond bilan ta’minlanganlik (ming so‘m/kishi)
O_s

Bunda O_u - asosiy ishlab chiqarish vositalarining o‘rtacha yillik qiymati; Р_ж- qishloq xo'jaligining yer maydoni, ga

Asbob-uskuna fondi bilan ta’minlanganlik (ming so‘m/kishi).
O_u
A_u=
lo-
Bunda Iq-—ishchilaming yillik o‘rtacha soni.
Misol. Xo‘jalikda asosiy turdagi faoliyatning (qishloq xo'jaligiga doir) asosiy ishlab chiqarish vositalarining yillik o'rtacha qiymati 89492 ming so'mdan iborat bo'ldi. Qishloq xo'jalik ekin maydoni 5686 ga, o'rtacha yillik ishchilar soni 387 kishi, fond bilan hamda asbob-uskunalar fondi bilan ta’minlanganlikni hisoblaymiz.
89492
F_t = = 15,7 ming so‘m/ga;
5686
89492
j?_t = = 231,2mingso‘rn/kishi;
387
Asosiy ishlab chiqarish vositalaridan foydalanishning iqtisodiy samaradoriigi asosiy ishlab chiqarish vositalarining o'rtacha yillik fond
unumdorligi, fond sig‘imi va 1 so‘mga olingan daromad summasi bo‘yicha aniqlanadi.
Fond unumdorligi asosiy ishlab chiqarish vositalarining 1 so‘mga qancha yalpi mahsulot (tovar) ishlab chiqarilishini ko‘rsatadi. Shu bilan birga agar hisob-kitob qishloq xo‘jaligining yalpi mahsulotlari bo‘yicha olib borilsa, unda asosiy ishlab chiqarish vositalarining o‘rtacha yillik qiymati faoliyatning asosiy turi bo‘yicha (qishloq xo‘jalik bo‘yicha) olinadi. Agar hisob-kitob tovar mahsulotlari bo‘yicha bajarilsa, unda hamma o‘rtacha yillik asosiy ishlab chiqarish vositalari hisobga olinadi.
Fond qaytimi

YAM
Bunda YAM - yalpi mahsulotning qiymati;

Fond sig‘imi-fond qaytimining teskari ko‘rsatkichi. U 1 so‘m. Yalpi yoki tovar mahsuloti ishlab chiqarish uchun qancha asosiy vosita talab qilinishini ko‘rsatadi.
Fond sig‘imi
O_u
Fs=
YAM
0‘rtacha yillik asosiy ishlab chiqarish vositalarining 1 so‘mga olingan daromadlari summasi:
M_d
o_m =
o_u
Bunda Mj- mahsulot (ish xizmat) realizatsiyasidan daromad.
Misol. Joriy baholardagi yalpi mahsulot bahosi 16170 ming so‘m.; tovar mahsulotlari, ish va xizmat bahosi 12673 ming so‘m.; daromad 1943 ming so‘mni tashkil etdi. Hamma asosiy vositalaming o‘rtacha yillik qiymati 93063 ming so‘mga teng. Shu jumladan asosiy faoliyatining asosiy ishlab chiqarish vositalari - 89492 ming so‘m. Yuqorida ko‘rib chiqilgan ko‘rsatkichlami hisoblaymiz.
16170
Fk ^{= =} 0,2 so‘m.;
89492 12673
F_s = = 0,14 so‘m.;
93063
89492
F_s = = 5,53 so‘m.;
16170
1943