Qarshi davlat universiteti adabiyotshunoslik kafedrasi navoiyshunoslik

lomiidur va mazkur bo‘lg‘on azizlar holotining jomii” (komillik quyoshining porloq quyoshi va 
yuqorida zikri ketgan shoirlar uslubini jamlovchi) deb baho beradi? 
a. Mavlono Abdurahmon Jomiyga 
b. Hofiz Sheroziyga 
c. Amir Xusrav Dehlaviyga 
d. Sadiiy Sheroziyga 
31. “She’riyatda eng muhimi–yangi mavzu topish emas. Chunki bunga arab ham, 
ajamiy ham, shaharlik ham, ko‘chmanchi ham bir xilda qodir. Muhimi – qay tariqa ifodalash”.
Bu kimning mashhur iborasi hisoblanadi? 
a. Ibn Sino 
b. al-Askariy 
c. Ibn Mut’azz 
d. Shams Qays Roziy 
32. “Maqomoti Mavlaviy Jomiy” asari muallifi kim? 
a. Husayn Voiz Koshifiy 
b. Abulvose’ Nizomiy 
c. Abdurahmon Jomiy 
d. Husayn Boyqaro 
33. “Devoni Foniy”da qit’a janri ham alohida o‘rin egallaydi. Devonda jami 65 qit’a 
mavjud bo‘lib, shundan 44 tasi 2 baytli, 13 tasi 3 baytli, 5 tasi 4 baytli va 2 tasi 5 baytli 
qit’alardir”.
Yuqorida berilgan ma’lumotlarning qaysi biri xato hisoblanadi? 
a. devonda jami 65 ta emas, 64 ta qit’a mavjud 
b. qit’alarning 13 tasi emas, 12 tasi 3 baytli 
c. qit’alarning 5 tasi emas, 6 tasi 4 baytli 
d. devonda 5 baytli qit’alar 2 ta emas, 3 ta 
34. Alisher Navoiyning qaysi asarida forsiy qasidalarni nomma-nom tilga olib, ularning 
matla’ini keltiradi? 
a. “Devoni Foniy” 
b. “Muhokamat ul-lug‘atayn” 
c. “Mahbub ul-qulub” 
d. “Mezon ul-avzon” 
35. “Devoni Foniy” qaysi janri bilan yakun topadi? 
a. lug‘z 

---

99 
b. qasida 
c. ruboiy 
d. fard 
36. XI asrda yaratilgan Saolibiyning “Yatimat ud-dahr” tazkirasida nechta zullisonayn 
shoir haqida ma’lumot berilgan? 
a) 129 
b) 119 
c) 110 
d) 210 
37. Jomiyning “Fotihat ush-shabob” devonidan joy olgan qaysi g‘azali aslida 
Hofizning g‘azaliga nazira yo‘sinida yozilgan? 
a) Chunon shudast ruxat gul-gul az bahori sharob, 
Ki digaram ba dil afkand xor-xori sharob. 
b) Ba subh toibam az mehnati xumori sharob, 
Vale ba shomi digar doram intizori sharob. 
c) Biyo, ki shohidi bo‘ston zi rux niqob andoxt, 
Nasim dar sari zulfi bunafsha tob andoxt. 
d) Xame, ki abro‘i sho‘xi tu dar kamon andoxt, 
Ba qasdi joni mani zori notavon andoxt. 
38. “Devoni Foniy” g‘azallari aruz tizimining rang-barang vaznlarida yaratilganligi 
ma’lum. Birgina “alif” harfi bilan tugallaydigan g‘azallar turkumida hazaj bahrlarining turli 
vaznlarida yozilgan qancha g‘azalni uchratishimiz mumkin? 
a) 18 g‘azal 
b) 17 g‘azal 
c) 16 g‘azal 
d) 15 g‘azal 
39. Forsiy she’riyat tabiatiga qaysi bahrining o‘lchovlari ko‘proq mos tushganligi 
sababli, Foniy g‘azallarida ham bu vazn etakchilik qiladi? 
a) mujtass 
b) ramal 
c) sari’ 
d) hazaj 
40. “Devoni Foniy”da ta’rix janriga oid she’rlar ham mavjud. Ularning soni nechta? 
a) 16 ta 
b) 15 ta 
c) 14 ta 
d) 13 ta 
41. Muayyan voqea-hodisa yoki inson hayoti bilan bog‘liq biror sanani ochiq aytilmay, 
arab alifbosidagi harflar vositasi, ya’ni abjad usuli asosida ko‘rsatish qaysi janr vazifasi 
hisblanadi? 
a) muammo 
b) ruboiy 
c) qit’a 
d) ta’rix 

---

100 
42. “Devoni Foniy” tarkibida javobi “alif” bilan boshlanuvchi muammolar eng katta 
ko‘rsatkichni tashkil qilishi ma’lum. Ularning soni nechta? 
a) 78 ta 
b) 68 ta 
c) 58 ta 
d) 48 ta 
43. Navoiyning qaysi asarida forsiy qasidalarni nomma-nom tilga olib, ularning 
matla’ini keltiradi? 
a) “Majolis un-nafois” 
b) “Muhokamat ul-lug‘atayn” 
c) “Mezon ul-avzon” 
d) “Lison ut-tayr” 
44. “Devoni Foniy”da jami qancha lug‘z keltirilgan? 
a) 8 ta 
b) 9 ta 
c) 10 ta 
d) 11 ta 
45. “Devoni Foniy”dan o‘rin olgan ikkinchi qasidalar majmuasi qanday nomlanadi? 
a) “Qut ul-qulub” 
b) “Minhoj un-najot” 
c) “Nasim ul-xuld” 
d) “Fusuli arbaa” 
46. Aruz muomalaga kirgan ilk davrlarda yozilgan asar qaysi? 
a) Ahmad Yugnakiyning “Hibat ul-haqoyiq” 
b) Nosiruddin Rabg‘uziyning “Qisasi Rabg‘uziy” 
c) Yusuf Xos Xojibning “Qutadg‘u bilig”
d) Xorazmiy “Muhabbatnoma” 
47. Navoiygacha 
bo‘lgan 
turkiy 
she’riyatda 
aruz 
tizimining 
xushohang
vaznlaridan foydalanish miqdorini aniqlang. 
a. Sakkokiy aruz tizimining 5 bahridan foydalangan bo‘lsa, Atoyi va Gadoiy 
she’riyatida 6 bahr, Lutfiy va Hofiz Xorazmiy devonlarida esa 9 tadan bahr istifoda etilgan. 
b. Sakkokiy aruz tizimining 6 bahridan foydalangan bo‘lsa, Atoyi va Gadoiy 
she’riyatida 6 bahr, Lutfiy va Hofiz Xorazmiy devonlarida esa 9 tadan bahr istifoda etilgan. 
c. Sakkokiy aruz tizimining 6 bahridan foydalangan bo‘lsa, Atoyi va Gadoiy 
she’riyatida 6 bahr, Lutfiy va Hofiz Xorazmiy devonlarida esa 8 tadan bahr istifoda etilgan. 
d. Sakkokiy aruz tizimining 6 bahridan foydalangan bo‘lsa, Atoyi va Gadoiy 
she’riyatida 5 bahr, Lutfiy va Hofiz Xorazmiy devonlarida esa 9 tadan bahr istifoda etilgan. 
48. “Ilk devon”da ramal va hazajdan keyin istifoda etilish darajasiga ko‘ra uchinchi 
o‘rinni qaysi bahr egallaydi hamda shoirning jami 45 g‘azali ushbu bahr vaznlarida bitilganligi 
aytib o‘tiladi? 
a. muzori 
b. mujtass 
c. komil 
d. sari 

---

101 
49. Qaysi bahr turkiy she’riyatimizda Alisher Navoiygacha deyarli qo‘llanilmagan faqat 
Hofiz Xorazmiyda uchraydi? 
a. mujtass 
b. munsarih 
c. muzori 
d) komil 
50. Alisher Navoiyning o‘zi tomonidan tuzilgan birinchi rasmiy devoni “Badoe’ ul-
bidoya”da aruzdagi necha bahrdan foydalanilgan? 
a. 7 
b. 8 
c. 9 
d. 10 
51. Navoiy she’riyatida aruz takomilining ikkinchi bosqichini nechanchi yillar oralig‘i 
tashkil qiladi? 
a. 1465-1480 yillar 
b. 1480-1490 yillar 
c. 1490-1495 yillar 
d. 1495-1500 yillar 
52. Alisher Navoiyning “Navodir un-nihoya” devonidagi she’rlar aruz tizimining 
necha bahrida yaratilgan? 
a. 10 
b. 11 
c. 12 
d. 9 
53. Alisher Navoiy o‘zining aruz qonun-qoidalariga bag‘ishlangan “Mezon ul-avzon” 
asarida qancha bahr va vazn haqida ma’lumot bergan? 
a. 19 bahr, 160 vazn 
b. 18 bahr, 150 vazn 
c. 17 bahr, 160 vazn 
d. 19 bahr, 150 vazn 
54. Navoiy qaysi asarida yoshlik yillaridayoq ba’zi she’rlari Xurosonda shuhrat 
qozonganligi haqida ma’lumot beradi? 
a. “Mezon ul-avzon” 
b. “Xazoyin ul maoniy” 
c. “Holoti Sayyid Hasan Ardasher” 
d. “Ilk devon” 
55. Alisher Navoiyning qaysi devonida avvalgi devonlarda mavjud bo‘lmagan tavil,