Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti
Predmet (hodisa) ning bir qator xususiyatidan fikran chetlashish va ular
Download 1.5 Mb. Pdf ko'rish
|
fizika Temirova
Predmet (hodisa) ning bir qator xususiyatidan fikran chetlashish va ular
orasidagi munosabat yoki bor xususiyat va munosabatni ajratish abstraktlash nomini oldi. Abstraksiya aqliy faoliyatni asosiy usullaridan biri sifatida va empirik, nazariy bilish pog‘onasi (formal va mazmunli abstraksiyaga mos) uchun harakterlidir. Maktab о‘quvchilari fizika о‘qish jarayonida murakkab tabiat
hodisalarini о‘rganib bо‘lmas tomon va belgilardan chetlashish (chetlab о‘tish) yо‘li bilan abstraktlashni о‘rganadilar. Istagan fizik tushuncha, fizik kattalik, fizikaning qonunlari, ya’ni istagan bilim elementlari, –bu abstraktlashni natijasidir. О‘qituvchi tekis harakat tushunchasini tushuntirishda maktab о‘quvchilariga har kunlik hayoti yoki eksperiment jarayonida uchrayotgan abstrakt tushunchani real harakatdan farqini kо‘rsatadi. Massa fizik kattalik sifatida obyektning aniq xususiyatini harakterlaydi. Bunda о‘quvchilarga fizikani о‘rganish jarayonida, bu xususiyatlarni har xil bо‘lishligi tushuntiriladi. Umuman aytganda, maktabda massa haqida tushunchalarni shakllantirish hodisalarni о‘rganish bilan boshlash mumkin. Ya’ni inertlik paydo bо‘lishida yoki qaysiki gravitatsiya paydo bо‘lishidan shakllantirishni boshlash mumkin. Xulosalab aytish mumkinki, massa tushunchasini jismda bor bо‘lgan modda miqdori sifatida mavjudligini tushunish lozim.
Massa tushunchasi jismni inertmasligi yoki gravitatsion xususiyatini bir jinsli jismlardan tarkib topgan zarrachalar sonini solishtirish kerak bо‘lganda qо‘llanilishi mumkin. Bu molekulyar fizikada juda muhim, bunda massaning xususiyati mavjud emasdek va undan abstraklash mumkin. Bundan tashqari, mexanikada qayerda birinchi marta tushunchasi kiritilayotganda, massa invariant kattalik sifatida qaraladi. Ya’ni, massani hisob tizimi nisbatan harakat tezligiga bog‘liq bо‘lmagan, о‘zgarmas kattalik sifatida, qaysiki hisob tizimini tanlashdan о‘lchov ishlari olib boriladi. Boshqacha aytganda, mexanikada massa–bu juda murakkab mо‘ljallab qо‘yilgan tizimdir. Fizika о‘qituvchisi fizik tushuncha, kattalik, qonunlarni abstrakt harakterliligini allhida kо‘rsatib borishi kerak.
Abstraktlash jarayoni bilan Download 1.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling