(dalillar–gipoteza–nazariy tadqiqot–eksperiment)
о‘tishning metodik
yо‘lini belgilaydi.
Bilish jarayoni alohida ob]yektlar, hodisalarni tavsifi va ko‘zatish bilan
boshlanadi, boshqacha aytganda dalillarni shu bilan bir qatorda ilmiy hisobga olish
dalillarni ham hisobga olish bilan boshlanadi. Bu tajribali dalillar о‘z oldiga asos
bо‘lib tasavvur qilinsa, bu holda u ilmiy bilimning binosi bо‘lib kо‘tariladi. О‘z–
о‘zidan dalillar yana bilim tizimlari kabi fanni tashkil qilmaydi. Ular faqat ilmiy
bilimning bir elementi xolos va bilish jarayoning birinchi etapidir. Fanda dalilning
roli haqida A Puankare bunday yozgan edi: «Fan g‘ishtdan qilingan uy kabi
dalillardan tuzilgan (tarkib topgan). Ammo dalillarni tо‘planishi uy bilan tuda
g‘ishtga nisbatan, uncha katta bо‘lmagan fan hisoblanadi». Fan dalillarni
tushuntirish, ular mazmunini ochish uchun yaratiladi.
Maktab о‘quvchilari fizika о‘qitish jarayonida atrof–muhit tabiat hodisalarini
yoki о‘qituvchi tomonidan tajribalarni demonstratsiya qilish davrida ko‘zatishga
о‘rgatiladi. О‘quvchilar tajriba dalillarni tavsifi va ko‘zatishni uy tajribalarida fizik
amaliyotda, laboratoriya va frontal ishlarni bajarishda о‘tkazadilar. О‘quvchilar
ko‘zatilgan hodisalarni tahlil qilish va solishtirish natijasida induktiv aqliy xulosa
asosida empirik umumlashtirishga ega bо‘ladilar.
«
Do'stlaringiz bilan baham: |