Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya fakulteti zooogiya kafedrasi

40-rasm. Tibbiyot zulugi (Hirudo medicinalis) ning tuzilishi.-; 
A\ — zuluk ichagining tuzilishi: 
1 — tomoq,; 2 — yelka qon tomiri; 3 — yon qon tomiri; 4 — che’ 
tanefridiya naychalari; 5 — ichakning yon о‘simtalari; 6 — ichakning
о‘ninchi juft yon о‘simtasi; 7— orqa ichak; B — ichaga olib tashlangan zuluk: 1 
— jag‘lar; 2 — urug‘ chiqarish naychalari; 3 — urug‘ xaltasi; 4 — siydik 
pufakchalari; 5 — urug‘don 6.—„qorin nerv zanjiri; 7 — yon qon tomiri. 
Ishning bajarish tartibi: Suvda saqlanayotgan tibbiyot zulugini suvli 
vannachaga solib, uning harakatini kuzating. Suvdan olib 100 li spirtda uni 
о‘ldiring, tashqi tuzilishini о‘rganing. Og‘iz va anal sо‘rg‘ichlarini kuza- ting, 
yelka tomonda joylashgan kо‘zlarini toping, tanasining segmentlariga - halqalariga 

---

e’tibor berib kuzating. 
Zulukning ichki a’zolarini о‘rganish uchun о‘lgan zulukning qorin 
tomonini pastga qilib parafinli vannachaga qо‘ying, bosh va dum qismlarini tortib 
tо‘g‘nog‘ich bilan mahkamlang. Dum tomonidan о‘tkir uchli qaychi yordamida 
terisini qirqib, yon tomonlarini ajrating va tо‘g‘nog‘ich bilan qadab mahkam- lang. 
Zulukning ichki a’zolarini kuzatish uchun unga suv quyib ovqat hazm qilish, 
ayirish va jinsiy a’zolar tizimini toping. Ichakning yon о‘simtalarini toping va 
sanang. Yelka qon tomirini toping. Ovqat hazm qilish a’zosi - ichakni olib tashlab 
qorin nerv tugunchalariga va qorin nerv zanjiriga e’tibor berib kuzating. 
Mikroskopning 
kichik 
obyektivi 
bilan 
zulukning 
kо‘ndalang 
kesimi 
mikropreparatidan teri muskul xaltasini topib zulukning tashqi va ichki 
tuzilishlarini chizib oling. 
Mavzuni mustahkamlash uchun test savollari 
1. Tibbiyot zulugining sistematik obzori. 
2. Tana uzunligi va tuzilishi. 
3. Tibbiyot zulugining tibbiyotdagi ahamiyati. 
4. Og‘iz bо‘shlig‘i va hazm qilishi. 
5. Haqiqiy qon aylanish sistemasini nima bajaradi.