Qarshi davlat universiteti lingvistika kafedrasi tilshunoslik fanidan

Variant 1 
1. Yozuvning paydo bo‘lishi
2. Piktografik yozuv 
Variant 2 
1. Stnenografiya 
2. Maxsus yozuv turi 
Variant 3 
1. Yozuvning taraqqiyot bosqichlari 
2. Transkriptsiya 
Adabiyotlar
1. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. -T., 2009 . 
2. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. -T., 1992 . 
3. KoduxovV.I. Введение языкознание.-М., 1987. 
4. I.Quchqortoevvaboshqalar. «Tilshunoslikkakirish». T. 1976 
 
Qo‟shimchaadabiyot 
1. AzizovO. ―Tilshunoslikkakirish‖ T., ―O‘qituvchi‖, 1963. 
2. Реформатский А. Введения в языкознание. –М., 1967. 
3. Hojiyev A. ―Lingvistik terminlarning izohli lug‘ati‖. 1982. 
4. Xorijiy filologiya. SamDChTI jurnali, 2009-2010. 
5. O‘zbek tili adabiyoti. jurnal, 2009-2010. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

60 
7- mavzu. Tillar tasnifi. 
Reja: 
1. Dunyo tillari. 
2. Tillar tasnifi.
3. Tillarning genealogik tasnifi. 
4. Tilshunoslikda qiyosiy-tarixiy metod. 
Tayanch so‟z iboralar 
Tasnif, lingvistik tasnif, geniologik tasnif, arial tasnif, tipologik tasnif, 
aglyutinatsiya, etimologiya, tillar oilasi, tillar guruhi, qiyosiy-tarixiy tilshunoslik, 
Grimm qonuni, qiyosiy-tarixiy metod. 
Ilg‘or pedogogik texnologiyalarning tatbiqiy asoslari inter faol metodlardan dars 
jarayonida keng foydalaniladi. Jumladan ―Bilaman. Bilishni hohlayman. Bilib oldim‖ 
metodi talabalarda muayyan mavzular bo‘yicha bilimlar darajasini baholay olish 
imkonini beradi. Bunda talabalar bilan guruhli va ommaviy ishlash mumkin
Bilaman 
Bilishni hohlayman 
Bilib oldim 
U uch bosqichda amalga oshiriladi, ya‘ni: 
1. O‘quvchilarning o‘rganilishi rejalashtirilayotgan mavzu bo‘yicha 
tushunchalarga egalik darajalari aniqlanadi. 
2. O‘quvchilarning mavzu bo‘yicha mavjud bilimlarini boyitishga bo‘lgan 
ehtiyojlari o‘rganiladi. 
3. O‘quvchilar mavzuga oid ma‘lumotlar bilan batafsil tanishtiriladilar. 
―Zig-zag‖ metodi(ham yuqoridagidek) 
1. O‘quvchilarda jamoa (yoki guruh) bo‘lib ishlash ko‘nikmasi shakllanadi; 
2. Mavzuni o‘zlashtirishga sarflanadigan vaqt tejaladi. 
Shuningdek 
―Zakovatli 
zukko‖, 
―Qarama-qarshi 
munosabat‖, 
―Vediotopishmoq‖, ―Yumaloqlangan qor uyumi‖, ―Qora quti‖, ―Beshinchisi 
(oltinchisi, yettinchisi, …) ortiqcha‖, ―Klaster‖ kabi metodlar tavsiya etiladi. 
ЮНЕСКОning ma‘lumotiga ko‘ra dunyoda 5600 dan ortiq, til mavjud.Unga 
100, 200 kishidan iborat bo‘lgan qabila tili ham 100 millionli xalq tili ham kiradi. 
Tillarni klassifikatsiyasida asosan geneologik, arial, tipologik,funktsional 
klassifikatsiyasiga e‘tibor beriladi. 

---

61 
Arial klassifikatsiyada jahon tillarining xaritasi,ayrim tillar qo‘llanish 
doirasining kengayishi yoki torayishi o‘rganiladi. 
Tillarning funktsional klassifikatsiyasi 
a) tilning o‘zi tegishli bo‘lgan xalq tarixi bilan aloqasi
b) tilning jamiyatdagi vazifasiga asoslanadi. 
Tipologik 
klassifikatsiyada 
tillarning 
grammatik 
ko‘rinishi 
asosga 
olinib,ularning asosiy tiplari belgilanadi. 
Tillarning geneologik klassifikatsiyasi til faktlarini tarixiy prinsip asosida 
o‘rganib tillarning qarindoshlik munosabatini aniqlaydi.Bu klassifikatsiyasi deyarli 
dunyodagi barcha tillarni qamrab oladi.