Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz quduqlarini sinash»

9.1-rasm. Har xil perforatorlarni qo‘llash natijasida hosil bo‘lgan 
perforatsiya kanallari (mustahkamlash tizmasi – sement halqasi – tog‘ jinsi.) 
a-yer usti sharoitida; b-30 MPa bosimda; t
3
-zaryad massasi; V- stvoldan 
chiqishdagi o‘qning tezligi; l
k
-kanalning uzunligi.
Suv-qum-oqimli 
perforatsiyani 
amalga 
oshirishda 
qisqa 
quvurlardan 
(masofadan) chiqadigan katta tezlikdagi oqimning gidromonitorli samarasining 
hisobiga to‘siqlarda kanallar hosil bo‘ladi. Bunda katta tezlikda oqim va qumlar 
abraziv ta’sir qiladi.
Bu usul mahsuldor qatlamlarni portlatilmasdan ochishning birdan bir usuli 
bo‘lib, u mexanik faol jarayonlarda govaklik muhitining o‘tkazuvchanligi katta 
ko‘rsatkichda yomonlashganda qo‘llaniladi.

---

101 
9.2- rasm. Perforatorlarning yorib kirish xususiyati. (D markali po‘lat, 
quvur devorining qalinligi 25 mm va siqishga mustahkamligi G
his 
= 25 mm, t = 
20
0
C da tog‘ jinsining siqishdagi chegaraviy mustahkamligi B
kis 
= 45 MPa). 
I – mustahkamlash quvuri; II – sement halqasi; III – tog‘ jinsi. 
“Suv-qum-oqimli” perforatorlar qattiq aralashmali qisqa quvur (nasadka) 
bilan po‘lat korpusdan tashkil topgan bo‘ladi, oqimning tezligi 200 m/sek-ga yetadi. 
Bunday tezlikni hosil qilish uchun 2AN500 va 4AN700 nasos agregatlaridan 
foydalaniladi, bir operatsiyada 2 tadan 6 tagacha va undan ko‘p ham qo‘llaniladi. Bir 
kanalni hosil bo‘lishi uchun 20 daqiqa vaqt, ishchi suyuqlik 1m
3
dan 7 m
3
gacha, qum 
esa – 50 kg.dan 700 kg. gacha srflanadi.
“Suv-qum-oqimli” oqimli perforatsiyani qo‘llashda ishlarning murakkabligi 
hisobga olinib hozirgi vaqtda qisman qo‘llanilmoqda. 

---

102