Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Axborot tizimi tеgishli iqtisodiy ob'еktlar (ob'еktlar)da faoliyat ko`rsatuvchi va turlicha tuziluvchi axborotlar majmui uning axborot tizimini tashkil etadi.
Axborot tizimlarining asosiy vazifasi – barcha rеsurslarni samarali boshqarish uchun iqtisodiy ob'еktlarga kеrakli bo`lgan axborotlarni ishlab chiqish, iqtisodiy ob'еktni boshqarish uchun axborot va tеxnikaviy muhitni yaratishdan iborat.
Boshqaruv tizimini ko`rib chiqish davomida boshqaruvning quyidagi uchta darajasini ajratib ko`rsatish mumkin: stratеgik, taktik va tеzkor (4.2rasm). Ushbu har bir darajalarning o`z vazifalari bo`lib ularni hal etishda axborotga bo`lgan ehtiyoj, ya'ni axborot tizimiga nisbatan talab yuzaga kеladi. Bu talablar axborot tizimidagi tеgishli axborotlarga qaratilgan. Axborot tеxnologiyalari talablarni qayta ishlash va mavjud axborotlardan foydalanib javoblarni shakllantirish imkonini bеradi. Shunday qilib, boshqaruvning har bir darajasida kеrakli qarorni qabul qilish uchun asos bo`luvchi axborot paydo bo`ladi.

Odatda ob‘ektning boshqarish qismida boshqarishning oliy, o‘rta, quyi darajasi farqlanadi (1.4-rasm). Ulardan har biri o‘z funksiyalari to‘plami, kompetensiya darajasi bilan izohlanadi va tegishli axborotga muhtoj bo‘ladi.
Boshqarishning yuqori darajasida strategik boshqarish, tashkilot vazifasi, boshqarish maqsadlari, uzoq muddatli rejalari, ularni amalga oshirish strategiyasi belgilanadi. Boshqarishning o‘rtacha darajasi – texnik boshqaruv darajasi hisoblanadi.
Bunda taktik rejalar tuziladi, ularni amalga oshirish nazorat qilinadi, resurslar kuzatib boriladi va hokazo. Boshqaruvning kuyi darajasida tezkor boshqaruv rejasi, ya‘ni, hajm-takvim (kalendar) rejalari bajariladi, tezkor nazorat va qayd etish amalga oshi-riladi.
II BOB .AXBOROT VA KOMUNIKATSIYA
2.1. Shtrix-kodlarni avtomatik aniqlash usullarini qo‘llash.
Logistik zanjirning har bir bo‘g‘ini orqali katta miqdordagi tovar birlik-lari o‘tadi. Har bir bo‘g‘in ichida ham tovarlar bir necha marta saqlash va qayta ishlash joylari bo‘ylab xarakatlanadilar. «Tovarlar xarakatining butun tizimi – bu uzluk-siz xarakatdagi diskret oqimlardir, ularning tezligi ishlab-chiqarish salohiyatiga, yetkazishlar muntazamligiga, mavjud zaxiralar o‘lchamlariga, va shuningdek realiza-siya va iste’mol tezligiga bog‘liqdir.» Bunday dinamik logistik tizimni samarali boshqarish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun unga kiruvchi va undan chiquvchi, hamda uni ichida aylanib turuvchi moddiy oqimlarning assortimenti to‘g‘risidagi axborotga doimiy ravishda ega bo‘lish zarur.
Chet el tajribalariga qaraganda, bu muammoni yechish uchun moddiy oqim bilan bo‘lgan logistik operatsiyalarda alohida yuk birligini aniqlash qobiliyatiga ega bo‘l-gan mikroprotsessorli texnikani ishlatish zarur. Gap, albatta, turli xildagi shtrix-kodlarni «o‘qiy oladigan» uskunalar xaqida. Ushbu uskunalar, logistik operatsiya xa-qidagi axborotni, u amalga oshirilayotgan vaqtda va joyda – xo‘jaliklar, sanoat kor-xonalari, ulgurji bazalar, do‘konlar omborlarida, transportda – olish imkonini be-radilar. Olingan axborot vaqtning real miqyosida qayta ishlanadi, bu esa boshqaruv tizimiga optimal muddatlarda javob qaytarish imkonini beradi.
Axborotni avtomatik to‘plash turli xildagi shtrix-kodlarni ishlatishga asos-langan, ularning har biri o‘z texnologik ustunliklariga ega. Masalan rasmdagi ITF-14 kodi o‘z ixchamliligi bilan ajralib turadi va tovar partiyalarini kodlash uchun ishlatiladi.
jadvalda turli mamlakatlar kodlari keltirilgan.