Qirgʻiziston va Tojikistonni

2019-yildan beri davom etayotgan mojarolar
2015—2018-yillarda Qirg‘iziston-Tojikiston chegarasida nisbatan xotirjamlik davri bo‘lgan edi. To'qnashuvlar yuzaga kelganiga qaramay, tomonlar o'qotar qurol ishlatishdan tiyildi. Jiddiy to'qnashuvlar 2019-yildagina qayta boshlangan.
2019-yilning 13-mart kuni Qirg‘izistonning Aqsay qishlog‘i va Tojikistonning Mexnatobod qishlog‘i chegarasida Qirg‘iziston yo‘l xizmatlari tomonidan bahsli hududda aylanma yo‘l qurilishi sababli mojaro kelib chiqqan. Qirg‘iziston tomoniga ko‘ra, tartibsizliklar o‘qotar qurol ishlatgan, uch kishi yaralangan. Tojikiston rasmiylariga ko‘ra, mojaro natijasida ikki nafar mamlakat fuqarosi halok bo‘lgan, 30 dan ortiq kishi jarohatlangan.
2019-yilning 22-iyul kuni Qirg‘izistonning Oqsoy qishlog‘i hududida mahalliy aholi va Vorux anklavida yashovchi Tojikiston fuqarolari o‘rtasida yana nizo kelib chiqdi. Rasmiy Bishkekning so‘zlariga ko‘ra, bunga Voruxga kirishdan avval anklav aholisi tomonidan bayroq ustuni o‘rnatilgani qo‘shni Oqsoy aholisining noroziligiga sabab bo‘lgan. Dushanbeda ularning fikricha, mojaro Vorux hududida “Aqsay” yozuvi tushirilgan stela o‘rnatilgani tufayli boshlangan. To‘polon paytida mojaro tomonlari ov qurollari, toshlar va tayoqlardan foydalangan. Tojikistonning bir fuqarosi halok bo‘lgan, har ikki tomondan 30 dan ortiq kishi jarohatlangan va yaralangan, ular orasida chegarachilar va politsiya xodimlari ham mavjud bo‘lgan.
2019-yilning 16-sentabr kuni Qirg‘izistonning Botken viloyatining Leylek tumanidagi qirg‘iz-tojik chegarasining bahsli uchastkasida ikki davlat chegarachilari o‘rtasida yana qurolli to‘qnashuv kelib chiqqan. Otishma natijasida bir qirg‘izistonlik chegarachi halok bo‘lgan, yana 13 nafari, jumladan mahalliy aholi vakillari ham yaralangan. Tojikiston tomondan uch kishi halok bo‘lgan, o‘n kishi yaralangan. Bishkek ma’lumotlariga ko‘ra, hodisaga Tojikiston fuqarolari tomonidan “chegaraning bahsli uchastkasida obyekt” qurishi sabab bo‘lgan.

2020-yilning 8-may kuni Tojikistonning So‘g‘d viloyati Isfara tumanining Kumazor shahrida tojik-qirg‘iz chegarasida yer nizosi sababli mojaro kelib chiqqan, natijada Tojikistonning ikki fuqarosi o‘qdan og‘ir tan jarohati olgan. Qirg‘iziston tomonining ma’lum qilishicha, tojik chegarachilari qirg‘iz hamkasblari va fuqarolariga qarata o‘t ochgan. O‘z navbatida, Tojikiston Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi chegara qo‘shinlari matbuot xizmati mojaro qo‘zg‘atuvchilar qo‘shni respublika fuqarolari bo‘lganini, qirg‘iz chegarachilari esa qurolsiz Tojikiston fuqarolariga qarata o‘t ochganini ma’lum qildi. 9-may kuni esa ikki davlat diplomatik idoralari chegaradagi voqea yuzasidan norozilik notalarini almashgan.

2021-yil 28-aprel kuni Qirg‘iziston va Tojikistonning chegaradosh qishloqlari aholisi o‘rtasida mulk huquqi har ikki tomon bahsli bo‘lgan Bosh suv taqsimlash punkti hududida nizo kelib chiqqan. 29-aprel kuni ikki davlat harbiy xizmatchilari o‘rtasida qurolli to‘qnashuv sodir bo‘ldi. Bishkekda ular to‘qnashuvlar chog‘ida tojik harbiylari pulemyot, minomyot va Mi-24 jangovar vertolyotlarini qo‘llaganini aytishgan. O‘sha kuni kechqurun Qirg‘iziston va Tojikiston o‘t ochishni to‘xtatish va harbiy qismlarni doimiy joylashish joylariga olib chiqish to‘g‘risida kelishib oldilar, biroq vaqti-vaqti bilan alohida joylarda 1-maygacha otishmalar davom etdi. Qirg‘iziston Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, Tojikiston bilan chegaradagi to‘qnashuv natijasida Qirg‘izistonning 36 nafar fuqarosi halok bo‘lgan, 153 nafari yaralangan, halok bo‘lgan va yaralanganlarning aksariyati tinch aholi vakillaridir. Respublikadagi to‘qnashuvlar davomida 129 ta bir qavatli turar-joy binolari va 84 ta boshqa obyektlar, jumladan, maktab, o‘t o‘chirish bo‘limi, bolalar bog‘chasi, ichki ishlar bo‘limi binosi, 4 ta chegara posti, 27 ta yoqilg‘i quyish shoxobchasi va kutubxona yoqib yuborilgan yoki vayron qilingan. Jami 40 mingga yaqin tinch aholi mojaro hududidan evakuatsiya qilingan. Dushanbega ko‘ra, 16 kishi halok bo‘lgan, 110 dan ortiq kishi jarohatlangan. Tojikiston hukumati huzuridagi Favqulodda vaziyatlar va fuqarolik mudofaasi qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, Qirg‘iziston bilan chegaradagi mojarolar chog‘ida mamlakatning chegaradosh qishloqlaridagi 14 ta uy butunlay vayron bo‘lgan, 15 mingga yaqin mahalliy aholi xavfsiz joylarga evakuatsiya qilingan.
2022-yil 27-yanvar kuni Qirg‘iziston-Tojikiston chegarasida ikki davlat harbiy xizmatchilari o‘rtasida nizo kelib chiqqan. Tojikiston Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi Qirg‘iziston tomonidan o‘qqa tutilgani, minomyotlar va dronlardan foydalanilgani, shuningdek, tinch aholi orasida ikki nafar halok bo‘lgan va o‘n nafar yaralangani haqida xabar berdi. Qirg‘iziston Tojikistonni qurol-yarog‘, jumladan, minomyot va granatadan foydalanganlikda aybladi, shuningdek, Tojikistondan chegaraga og‘ir texnika olib chiqilayotgani haqida xabar berdi. Qirg‘iziston Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, respublikaning 11 fuqarosi jabrlangan. 28-yanvarga o‘tar kechasi tomonlar vakillari o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvga erishgach, chegarada vaziyat barqarorlashgan edi.