Qishloq xo‘jaligi uchun ajratilgan maydonlardan unumli foydalanishda, avvalo
Tuproqlarning botqoqlanishi va sho‘rlanishi sabablari
Download 106.04 Kb. Pdf ko'rish
|
IRRIGATSIYA va MELIORATSIYA
7.2. Tuproqlarning botqoqlanishi va sho‘rlanishi sabablari
Melioratsiyaning asosiy vazifalaridan biri – tuproqning suv rejimini rostlashdir. Chunki, tuproqning suv rejimi, o‘simlik rivoji uchun zarur bo‘lgan, tuproqning faol qatlamidagi havo, issiqlik, tuz, mikrobiologik va ozuqa rejimlariga, ya’ni tuproqning asosiy unumdorlik omillariga katta ta’sir ko‘rsatadi. 105 Bu o‘rinda melioratsiya qilinadigan yerlarning suv muvozanatini bilish juda ham muhimdir. Agar muayyan maydon misolida yog‘in muvozanat tenglamasini tuzadigan bo‘lsak, u quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: E V W V P 0 + + + = ,mm, bu yerda P -yog‘in; W -tuproq faol qatlamiga singib kirgan suv miqdori; 0 V -yer ustida saqlanib qolgan suv miqdori; V -muvozanat maydonidan tashqariga oqib ketgan suv miqdori; E -tuproqdan va o‘simliklar yordamida havoga bug‘langan suv miqdori (o‘lchamlar mm da). Yuqoridan ma’lumki, muayyan maydonning tabiiy namgarchiligini akademik A. N. Kostyakov tavsiyasi bo‘yicha suv muvozanati koeffitsienti yordamida baholash mumkin. Suv muvozanati koeffitsienti ( α ) – tuproqning faol qatlamiga singib kirgan suv miqdorining ( P W ⋅ = µ ) umumiy bug‘lanish (evopo-transpiratsiya) miqdoriga ( E Т Е Е Е + = ) nisbatidir: E P ⋅ = µ α , bunda 1 > α yoki 1 < α bo‘lishi mumkin. Agar 1 > α bo‘lsa, bunday yerlar ortiqcha namiqqan yerlar (gumid zona) deb hisoblanadi. 1 < α bo‘lgan yerlarda qishloq xo‘jaligi ekinlarini yetishtirish uchun asosan, tuproqning faol qatlamidagi namni qochirish ishlari olib boriladi. Agar 1 < α bo‘lsa, bunday yerlar qurg‘oqchil yerlar (arid zona) deb hisoblanadi. 1 < α bo‘lgan yerlarda qishloq xo‘jaligi ekinlarini yetishtirishda, asosan, tuproqning faol qatlamidagi o‘simlik iste’moli uchun yetishmaydigan namlikni to‘ldirish maqsadida sug‘orish ishlari olib boriladi. Bu har ikkala yer o‘rtasidagi ( 8 , 0 2 , 1 > > α ) yerlar o‘zgaruvchan, turg‘un bo‘lmagan yerlar (subarid zona) deb hisoblanadi. Bunday yerlarda qishloq xo‘jaligi ekinlarini yetishtirish uchun tabiiy xo‘jalik shart-sharoitlariga qarab ish olib boriladi. 106 Yuqorida qayd etilgan tabiiy har uch holatdagi yerlarda ham ortiqcha namiqqan, botqoqlangan va sho‘rlangan maydonlar uchraydi. Bu holat qishloq xo‘jaligi ekinlari yetishtiriladigan maydonlarni ishga yaroqsiz qilib qo‘yadi. Uning asosiy sabablari quyidagilar hisoblanadi: Download 106.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling