Qoraqalpoqiston tibbiyot instituti

Koronavirusga qarshi emlashdan keyingi oqibatlar
Koronavirusning oqibatlari kelajakda inson hayotiga qanday taʼsir qilishi mumkinligi haqida gapirganda, COVID-19 ga qarshi emlashdan keyingi asoratlar haqida aytib oʻtish kerak. Koronavirusga qarshi emlash tarafdorlari va unga qarshilarning qattiq tortishuvlarga qaramay, emlash statistikasi shuni koʻrsatadiki, dunyo aholisining qariyb 30 foizi allaqachon emlangan. Oʻzbekistonda aholini ommaviy emlash 2021-yil 1-apreldan Xitoy-Oʻzbekiston ZF-UZ-VAC2001 va AstraZeneca vaktsinasi bilan boshlandi. 2021-yilning 28-aprelida mamlakatda Rossiyaning Sputnik V vaktsinasi bilan emlash boshlandi. Respublika Sogʻliqni Saqlash vazirligi maʼlumotlariga koʻra, 2022-yil 15-yanvar holatiga koʻra, mamlakatimizda 14 milliondan ortiq fuqaro toʻliq emlangan.
Kiritilgan vaksina preparati immunitet tizimini virus bilan tanishtiradi. Tananing kiritilgan vaksinaga javoban immunitet himoyasi boshlanadi. Shuning uchun koronavirusga qarshi emlashning birinchi natijasi inʼektsiya qilingan sohasidagi shish va qizarishdir. Bu mahalliy reaktsiya boʻlib, u hujayralarni emlash joyiga intilish tufayli yuzaga keladi, uning vazifasi kasallikning tanaga tarqalishini oldini olishdir.
Bundan tashqari, virus bilan preparat qonga kiradi. Tananing tabiiy reaktsiyasi-dushmanni yoʻq qilish uchun tanani "isitish" yani tana xaroratini koʻtarilishi, unga qarshi kurashish uchun antikorlarni ishlab chiqarish, kasallikning rivojlanishiga yoʻl qoʻymasdan, uni qaytalanish davrida tezda yoʻq qilish uchun patogenni yodlashdan iboratdir. Shunday qilib, emlangan odam COVID-19 ga qarshi doimiy immunitetni rivojlantiradi.
Harorat koʻtarilganda, mushaklarning kuchsizligi paydo boʻladi, bosh ogʻrigʻi normal reaktsiya. Koronavirusga qarshi emlashdan keyin bunday oqibatlar qancha vaqt va qanchalik kuchli namoyon boʻlishi har bir organizmga individual bogʻliqdir. Xuddi shu infektsiya (bundan tashqari, har qanday) turli odamlar tomonidan turli yoʻllar bilan adaptatsiya qilinadi. Shuning uchun preparatning oʻzi bunga hech qanday aloqasi yoʻq.
Vaksina organizmga kiritilgandan keyin paydo boʻlgan kutilmagan ogʻir holatlarga anafilaktik shok (qon bosimining keskin pasayishi, organlar, toʻqimalarga kislorod etkazib berishni toʻxtatish), konvulsiyalar, ensefalit va boshqa ogʻir holatlar kiradi.
Bunday reaktsiyalar kontrendikatsiyaga ega boʻlganlarda koʻproq rivojlanadi. Shuning uchun insonda quyidagi kassaliklar mavjud boʻlsa, emlash mumkin emas:

• 
  surunkali buyrak patologiyalari;
  
• 
  yurak-qon tomir, endokrin, gematopoetik tizim kasalliklari;
  
• 
  otoimmun kasalliklar;
  
• 
  markaziy asab tizimining aniq patologiyalari;
  
• 
  ilgari berilgan emlashlar bilan kuchli allergik reaktsiyalar.
  

Bunday patologiyalar mavjud boʻlganda, kovidga qarshi emlashdan keyin asoratlar xavfi katta. 18 yoshga toʻlmagan odamlarga, 65 yoshdan oshgan odamlarga, homilador ayollarga emlash mumkin emas. Yaqinda emlash bilan koronavirusning ogʻir shaklini boshdan kechirganlarni ham vaksinatsiya kechiktirish yaxshiroqdir, chunki kasallikdan keyin tanada antikorlar darajasi oshadi.