1 .Syan 5 ta chjouga, 2. chjou 5 ta danga, 3. dan 5 ta szu (urug‘ jamoasi)ga 4. szu 4 ta li (qishloq)ga, 5. li 5 ta lin (jamoa)ga, 6. lin 5 ta oilaga bo‘lingan. - Chjou davlati davrida asosiy ma’muriy birliklar nisbatan mustaqil knazliklar hisoblanadi. Knazlik hududida quyidagicha bo‘lingan. Syan tepasida Sin turgan
1 uzoq vaqtgacha saqlanib qolgan. Jazo choralarini belgilashda jinoiy harakatning og‘irligiga emas, balki jinoiy irodaga, ya’ni jinoyatchining ma’naviy holati hisobga olingan. Ko‘pincha suiqasdga tugallangan jinoyat deb qaralgan. Yangi era boshlarida jazoning individualligi prinsipi ilgari surilgan. Jinoyatni yengillashtiruvchi va og‘irlashtiruvchi holatlar inobatga olingan. Ma’lumotlarga qaraganda miloddan avvalgi I ming yillikda Mu kodeksida 3000 ta jinoyat turi mavjud bo‘lgan. Bular orasida davlatga, dinga, shaxsga, mulkka va harbiy tuzumga qarshi jinoyatlarni alohida og‘ir jinoyat tarzida ko‘rsatish mumkin. Jinoyat haqida xabar bermaslik ham jinoyat hisoblangan. Ichkilikbozlik uchun o‘lim jazosi qo‘llanilgan. - QADIMGI XITOYDA QILINGAN JINOYATLAR UCHUN JAZO MUQARRAR BO’LGAN
- Jinoyat huquqining rivojlanishi Qadimgi Xitoyda huquqning rivojlanishini belgilab kelgan. Huquqbuzar shaxsga «pastkash inson» sifatida qaralib, dunyoni buzib yuboradi deb, hisoblangan. Ibtidoiy jamoa tuzumiga xos talion tamoyili (bao)
- Jinoyat qonunlari jazolarning juda qattiqligi bilan xarakterlanadi. Undan asosiy maqsad qo‘rqitish bo‘lgan. Jazolar turlarining xilma-xil ko‘rinishlari bo‘lgan. Ular bir-biridan juda kam farq qilgan. Jazo turini almashtirish va qo‘shimcha jazo tayinlash amal qilgan. Jazo yoshdan qat’i nazar bir xil qo‘llanilgan hollar uchragan. Jazolarning aynan tayoq bilan urish, quloq yoki burnini (isin) kesish, olovda kuydirish, mayda bo‘laklarga bo‘lish, belidan ikkiga bo‘lish, oyoq (feysin) yoki qo‘llarni uzish, boshini kesish (danisin), tiriklayin ko‘mish, ko‘zini o‘yish, yuzga tamg‘a bosish (mosin), chujin – (kastratsiya) va ayollarni qulga aylantirish, badarg‘a qilish, mansabdan bo‘shatish va jarima kabi turlari amal qilgan. Davlatga qarshi va siyosiy jinoyatlar uchun aybdor bilan uning kelgusi uch avlod qarindosh urug‘lari ham javobgar hisoblangan (qulga aylantirilgan va qatl etilgan). Sud va sud jarayoni xususida aytish mumkinki, sud hokimiyati ma’muriy hokimiyatdan ajratilmagan. Oliy sud hokimiyati imperatorga tegishli bo‘lgan. Sud funksiyalari adliya boshlig‘i, harbiy boshliqlar, viloyat boshqaruvchilari – prefektlar tomonidan amalga oshirilgan.
- Adliya boshlig‘i sud va uning qarorlarining adolatliligini nazorat etgan. Prefektlar o‘z hududida shubha tug‘diradigan hollardan tashqari barcha ishlar yuzasidan mustaqil jazo tayinlagan. Huquq-tartibotni saqlash joylarda maxsus kuchga ega politsiyachilar tomonidan amalga oshirilgan. Davlat sudi bilan bir qatorda, oilada oila boshlig‘ining sud hokimiyati ham mavjud bo‘lgan. Qadimgi vaqtlardanoq tergov ishlari linshilar tomonidan olib borilgan. Dastlabki qamoq ehtiyot chorasi qo‘llanilgan. Tergov natijalari haqida xulosa, ayblov dalolatnomasi tuzilgan. Hukm 3 oy ichida qayta ko‘rilishi mumkin bo‘lgan. Aybsizlik prezumpsiyasi tamoyili harakatda bo‘lgan. Sudda ish yuzasidan analogiya (qiyoslash) bo‘yicha qarorlar chiqarish keng qo‘llanilgan. Muayyan davr davlati va huquqini o‘rganishda, avvalo, uning ijtimoiy tuzumiga e’tibor qaratiladi. Shu o‘rinda aytish kerakki, ijtimoiy tuzumning har bir toifasi alohida huquqiy himoyadan foydalangan va jamiyatda alohida o‘rin egallagan. Davlat markazlashgan sari kuchayishda davom etgan. Shu bilan birga, amaldorlarga yerlarning mukofot tarzida berilishi, soliq va majburiyatlardan ozod qilinishi kabi imtiyozlar davlat inqirozini keltirib chiqargan
E’TIBORINGIZ UCHUN KATTA RAXMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |
