Qo'shimcha materiallar

QO'SHIMCHA
MATERIALLAR

QO'SHIMCHA MATERIALLAR

2 – ma’ruza. Termodinamikaning birinchi qonuni.

(2.9.)

Karno tsikli qaytar tsikldir. U to‘rtta jarayon: 2 ta izotermik va 2 ta adiabatik jarayondan tashkil topadi (5.2 – rasm).

5.2 – rasm.itna\anim\rasm5_2.swf

5.2 – rasmda Karno tsikli р – v diagrammada tasvirlangan. Bu tsiklda sodir qilinadigan jarayonlarni quyidagi tartibda tushuntiramiz:

Sistemaning boshlang‘ich holati 1 nuqta bilan aniqlanadi va parametrlari р₁, v₁ va Т₁ ga teng.
1 – 2 izotermik kengayish. Bunda tsilindrning tubi issiqlik manbai bilan ulangan bo‘ladi. Sistema q₁ issiqlikni oladi va 1 – 2 chiziq bo‘yicha kengayib ish bajaradi. 2 nuqtada sistema issiqlikdan uziladi.
3 – 4 izotermik siqilish. Porshen dastlabki holatiga shunchalik sekin qaytadiki, gaz sovitgich haroratida qoladi. Bunda tashqi kuchlar gaz ustida ish bajaradi. Uning hajmi kamayadi, bosimi esa ortadi, harorati o‘zgarmasdan qoladi. Ishchi jismdan q₂ issiqlik olinishi 4 – nuqtada to‘xtaydi.
4 – 1 adiabatik siqilish. Tashqi kuchlar tomonidan gazning siqilishi davom etadi, lekin issiqlik almashinuvi sodir bo‘lmaydi. Gazning hajmi kamayadi, harorati va bosimi ortadi. Harorat isitgichning harorati Т₁ ga yetganda siqilish to‘xtaydi.
Karno tsiklining termik FIKi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
(5.11)

9 - ma’ruza. Xarakteristik funksiyalar va termodinamik potensial.

10.1 – rasm.
АВ – suyuq va qattiq fazalarning muvozanatli holatini belgilaydi;
АD – suyuq va gazsimon fazalarning muvozanatli holati.
А nuqta moddaning uchlamchi nuqtasi deb ataladi. Bu nuqtada moddaning uch xil fazasi muvozanat holatida bo‘ladi.
Xar bir modda uchlamchi nuqtada o‘ziga mos parametrlarga ega bo‘ladi. Masalan, suv uchun:
p_A = 0,00611 bar; v_A = 0,001 m³/kg; t_A = 0,01 ⁰С.

Agar modda kritik haroratda va kritik bosimda turgan bo‘lsa, uning bunday holati kritik holati deyiladi. Moddaning kritik holatda egallagan hajmiga kritik hajm v_kr deyiladi. Quyidagi jadvalda ba‘zi moddalarning kritik parametrlari keltirilgan.

10.1 – jadval.
Ba‘zi moddalarning kritik parametrlari.