Qo'shma gaplar. Sodda va qo'shma gaplar bilib oling


Download 0.75 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/91
Sana05.01.2022
Hajmi0.75 Mb.
#218371
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   91
Bog'liq
QO'SHMA GAP 2miraziz

o‘rganmagan  kishi  hayvon,  uzr  so‘rasa,  qabul  qilmagan  kishi  shaytondir.  3.  Hunar  shunday  otdirki,  u 

mingan  kishini  rohat  va  e’tibor  manziliga  yetkazadi.  4.  Har  kimki  hayotga  xo‘mrayib  boqsa,  hayot  ham 

unga zarda bilan qaraydi. 5. Sen doim hayotga tabassum bilan boqsang, ana shunda hayot senga do‘stona 

qo‘l  cho‘zadi.  6.  Kimniki  qo‘lidan  yaxshilik  kelmasa,  u  yomonlik  qilishdan  saqlansin.  7.  Shuni  bilki, 

yalqovlik  muhtojlik  eshigidir.  8.  Shu  narsani  unutmangki,  baxtsizlikning  belgisi  nodonlikdir.  9.  Kishi 

dardiga kim hamdard emasdir, kishi nazdida ul mard emasdir.                      («Durdonalar xazinasi»dan)  

     HAVOLA BO‘LAKLI QO‘SHMA GAPLAR BILAN SODDA GAPLAR SINONIMIYASI 

 

1. 



Shuni unutmangki, vatanning istiqboli sizning qo‘lingizda. 


21 

 

              2. 



Shunday kunlar keladiki,  yurtimiz dunyoning eng rivojlangan go‘shasiga aylanadi. 

              3. 

Kimki birovga choh qazisa,  o‘shaning o‘zi yiqiladi. 

              4. 

Kim mehnat qilsa, o‘sha rohat ko‘radi. 

 

     Juda  muhim.  Havola  bo‘lakli  qo‘shma  gaplarni  doimo  sodda  gapga  aylantirish  mumkin,  chunki 



qo‘shma  gapning  ergash  gap  qismi  bosh  gap  tarkibidagi  ko‘rsatish  olmoshining  umumiy  mavhum 

ma’nosini  konkretlashtirish,  izohlash  vazifasini  bajaradi.  Shuning  uchun  ergash  gapni  bosh  gap 

tarkibidagi  ko‘rsatish  olmoshi  o‘rniga  qo‘yish  mumkin  bo‘ladi.  Natijada,  ergash  gap  bosh  gap 

tarkibidagi ko‘rsatish olmoshi bajargan gap bo‘lagi vazifasini bajaradi. Qo‘shma gap esa sodda gapga 

aylanadi. 

     Masalan,  Kim  mehnatdan  qochmasa,  unga  tole  kulib  boqadi.  _______  Mehnatdan  qochmaganga  tole 



kulib  boqadi;  Shunga  aminmanki,  ertamiz  bugungidan  porloqroq  bo‘ladi.  _____Ertamiz  bugungidan 

porloqroq bo‘lishiga aminman. 

       Juda  muhim.  Ko‘rinadiki,  bir  axborotni  ikki  xil  gap —  sodda  va  qo‘shma  gap  orqali  ifodalash 

mumkin bo‘ladi.  

      Garchi gapning bu ikki turi bir xil mazmun ifodalash jihatdan umumiylikni tashkil etsa ham, lekin ular 

ma’noni ta’kidlash, uslubiy xoslanish jihatidan farq qiladi. Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar ko‘proq kitobiy 

uslubga xos va sodda gaplardagiga nisbatan ma’no ta’kidlangan bo‘lsa, sodda gaplar uslubiy betaraflik xusu-

siyatiga ega bo‘ladi. 

Qo‘shning yomon bo‘lsa, yomonlik kelar, 

 

Qo‘shning yaxshi bo‘lsa — omonlik. 

 

     mashq. Quyidagi sodda gaplardan havola bo‘lakli gaplar hosil qiling. 



     1. Mehnatni sevmagan odam bir buzuqlikni qilishga tayyordir. 2. Hasad yurakning zanglanishi, qaysarlik 

—  mag‘lubiyat  sababchisidir.  3.  Odobning  yuqori  bosqichi  go‘zal  xulqdir.  4.  Insonning  eng  zo‘r 

yordamchisi o‘zining aqlidir. 5. Hayotda go‘zallik, quvvat va saodatning manbayi soddalikdir. 6. Qog‘ozga 

yozilib  qolgan  yaxshi  nom  tamom  bo‘lmaydigan  umrdir.  7. Qalbi  pok  bo‘lgan  kishining  ishlari  ham  pok, 

toza bo‘ladi. 

(«Durdonalar xazinasi»dan

 

                     MURAKKAB QO‘SHMA GAP HAQIDA MA’LUMOT 



Bilib oling. Turli bog'lovchi vositalar yordami bilan o'zaro bog'langan uch va undan ortiq gaplarning bir butunligi 

murakkab qo'shma gap sanaladi. 

Murakkab qo'shma gaplar to'rt guruhga bo'linadi: 1) bir necha ergash gapli murakkab qo'shma gaplar; 2) bir necha 


Download 0.75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   91




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling