Qurbonov f. A. Tarmoq mashinalari puxtaligi

Sharnirli mexanizm – barcha zvenolari faqat aylanma kinematik juft hosil 
qiladigan mexanizm. Sharnirli mexanizmning tekis va fazoviy xillari bor. Mashina 
ish organlari zvenolarining doimiy bog‗lanishini ta‘minlash uchun prujinalar va 
boshqa qurilmalardan foydalanmay murakkab harakat olish (masalan, kulachokli 
mexanizmlarda) 
imkoni 
borligi, 
tayyorlashning 
osonligi, 
foydali 
ish 
koeffitsientining yuqoriligi, ko‗pga chidamliligi uning afzalligidir. 
Shatun – mashina porsheni yoki polzunining ilgarilama harakatini tirsakli 
val krivoshipining aylanma harakatiga aylantiruvchi krivoship polzunli 
mexanizmning detali. 
Shtampovka (shtamplash, qoliplash) – tayyorlanmani shtamplarda 
(qoliplarda) plastik deformatsiyalash natijasida materiallarga bosim ostida ishlov 
berish jarayoni. Shtamplashda qirindi yo‗nmasdan shakl hosil bo‗ladi, yuqori 
unumdorlikda yuqori aniqlikdagi mahsulot olinadi. Boshlang‗ich tayyorlanmadan 
bog‗liq ravishda listli (tunukali) va hajmiy, sovuqlayin (xona haroratida) va 
issiqlayin (qizdirib) shtamplash turlari mavjud. 
Sementit, temir karbidi – temir uglerodli qotishmalar fazasi; tarkibida 
6,67% uglerod bo‗lgan temir va uglerodning kimyoviy birikmasi Fe
3
C mo‗rt va 
juda qattiq. 
Sementlash metallarga ishlov berishda – metal buyumlarga sirtqi 
qatlamlarini 900-950ºC da uglerod bilan diffo‗zion to‗yintirib kimyoviy-termik 
ishlov berish (uglerodlash). Sementitlashdan maqsad - qattiqligini, yeyilishga 
chidamliligini va toliqishga puxtaligini oshirish. Sementitlash gaz aralashmalarida, 
tuzlar eritilgan vannalarda bajariladi. Sementlangan qatlamdagi uglerodning 
optimal miqdori 0,8-9% ni tashkil etadi. 
Sentrifuga (lat. centrum markaz va fugo qochish) – stentrifugalash uchun 
qurilma. 

---

219