Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

Operatsiyaning mazmuni	Summa	Debet schet	Kredit schet
Asos bo’luvchi hujjat
1	Taminotchilardan sotib olinganda: -materiallar qiymatiga (QQSsiz)	5000000	1010- 1090	6010	Shartnoma, schyot-faktura
	- QQS summasiga (agar korxona QQS to’lovchi bo’lsa)	1000000	4410	6010
2	Ichki tizim korxonalaridan olinganda: -materiallar qiymatiga (QQSsiz) - QQS summasiga (agar korxona QQS to’lovchi bo’lsa)^*	5000000 1000000	1010- 1090 4410	6110- 6120 6110- 6120	Shartnoma, schyot-faktura
3	Bepul kelib tushganda	600000	1010- 1090	8530	Shartnoma, schyot-faktura
4	Ta’sischilardan kelib tushganda	500000	1010- 1090	4610	Shartnoma, schyot-faktura
5	Sotib olishga doir qo’shimcha harajatlarga	50000	1010- 1090	6990	Shartnoma, Schyot-faktura, Kirim dalolatnomasi
6	O’z ishlab chiqarish sexlaridan kirim qilinganda	2550000	1010- 1090	2310	Kirim dalolatnomasi
7	Asosiy vositalarni tugatishdan olingan materiallarga	60000	1090	9210	Tugatish dalolatnomasi
8	Materiallarning ichki almashuviga	2010000	1010- 1090	1010- 1090	Naklodnoy

Materiallar hisobining bilvosita usulida ularning ta’minotchi tashkilotlardan harid qilinishi, o’z sexlaridan kirim qilinishi to’g’risidagi ma’lumotlar dastlab 1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish» schyotining debetida to’planadi. Bunda materiallarning kelib tushish manbalarini ifodalovchi schyotlar (6010, 6990, 2310 va boshqalar) kreditlanadi. Materiallar boyliklarning omborlarga kirim qilinishi 1510 schyotning kreditida va 1010-1090 schyotlarning debetida aks ettiriladi. Bu usulda materiallarning hisob bahosidagi qiymati va harid qiymati o’rtasidagi farq summasi hisobot davrida alohida 1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar» schyotida hisobga olinadi. Hisobot davri oxirida materiallar qiymatidagi farq summalari quyidagicha hisobdan chiqariladi:

1. 
   kelib tushgan materal boyliklarning harid bahosidagi qiymati (tannarxi) hisob bahosidan past bo’lganda:
   

Debet 1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish»
Kredit 1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar»

2. 
   kelib tushgan materal boyliklarning harid bahosidagi qiymati (tannarxi) hisob bahosidan yuqori bo’lganda:
   

Debet 1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar»
Kredit 1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish»
1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar» schyotida to’plangan materiallarning hisob bahosidagi qiymati va harid qiymati o’rtasidagi farq summasi harajatlarni aks ettiruvchi schyotlarning (2010, 2310, 2510, 9410, 9420, 9430) debetiga sarflangan materiallarning hisob bahosiga mutanosib tarzda qo’shimcha yozuv yoki qizil yozuv (storno) asosida hisobdan chiqariladi.
Materiallarning qurilish ishlariga sarflanishi, shuningdek ularning sotilishi, bepul berilishi, boshqa korxonalarga ta’sis badali sifatida kiritilishi, ish haqi va moddiy yordam sifatida berilishi, shunindek turli boshqa chiqimlari guvohlik beruvchi hujjatlar asosida hisobda quyidagicha aks ettiriladi (5-jadval).

5-jadval Qurilish tashkilotlarida materiallarning ishlatilishi va boshqa chiqimlarini schyotlarda aks ettirish

№