Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

4.3 Magnezial bog‘lovchi moddalarni qotish nazariyasi 
Kustik magnezit oddiy suvda qotmadi. Uni xlorli magniy (MgCl
2
6H
2
O) 
eritmasi bilan qorishtirilganda Mg(OH)
2
va hosil bo‘lib, u asta-sekin qota boshlaydi. 
Akademik A.A.Baykov nazariyasiga ko‘ra, avval yuqoridagi brikmalardan to‘yingan 
eritmaga aylanib undagi mahsulot reaksiya natijasida gel kabi tallanishi hisobiga 
qorishma zichlana boshlaydi va qotgandan so‘ng u mustahkam kristall holatga 
aylanadi. 
Kaustik magnezit qorishmasi quruqlikda tez qotadi. Tishlashishning 
boshlanishi 40 min.dan so‘ng, tugallanishi esa 8 soatgacha davom etadi. Bir qism 

---

83 
magnezit, uch qism qarag‘ay qirindisidan tayyorlangan namunaning o‘lchami 
10x10x10 sm
3
, uning siqilishdagi mustahkamligi 40...60MPa. 
Kaustik dolomit (CaCO
3
MgCO
3
) ni 9000
0
S temperaturada qizdirilsa, undagi 
MgCO
3
magniy oksid (MgO) va karbonat angidrid (CO
2
) gazlariga ajraladi yoki 
boshqa so‘z bilan aytganda, dissotsiatsiyalanadi. Ammo undagi kalsiy karbonat 
(CaCO
3
) o‘zgarmasdan qum yoki shag‘al ko‘rinishida qoladi. Hosil bo‘lgan mahsulot 
sovitilganidan so‘ng tuyilib, tunuka bochkalarga joylanadi. Kaustik dolomitning 
magnezitga nisbatan aktivligi kam. 
A.A.Baykov bo‘yicha kaustik magnezitning qotish jarayoni magniy oksidini 
gidratlashdan iborat va quyidagi reaksiya bo‘yicha o‘tadi: 
MgO=H
2
O

Mg(OH)
2
Hozirgi vaqtda MgO ni hosil bo‘lishidan 
tashqari Mg ning xlorli oksidi va 
MgO 
MgSl
2
∙N
2
O hosil 
bo‘lishi aniqlanadi. Kaustik magnezit MgSl
2
eritmasi 
bilan 
qorilganda 
MgO ning bir qismi MgO ga nisbatan to‘yinganga qadar hamda Mg (ON)
2
eritmasiga nisbatan ham to‘yingan bo‘lib, magniy gidrooksid kaustik magnezit 
zarrachalar yuzasida gel massa hosil qilib ularni bog‘laydi. 
Hosil bo‘lgan gel mahsulotlarni qotayotgan massani zichligini oshirib va 
kristallanish markazini hosil qiladi. Dolomitni kuydirishda qisman ohak hosil qilib,
ohakni karbonlaydi. Yana Mg oksidi SaSO
3
, suv bilan o‘zaro ta’sir etib kompleks 
birikmalar hosil qiladi. 
Magnezial bog‘lovchi moddalar suv bilan qorilmay 
balki 
xlorli va sulfatli 
tuzlar eritmalari qorishtirgich 
bo‘lib xizmat qiladi. 
Eng ko‘p tarqalgan MgSl
2
∙6H
2
O, 
HgCl
2
∙7H
2
O dir. Kaustik magnezit va MgCl
2
nisbati MgO 62-67%, MgCl
2
∙6H
2
O – 
38-33% da olinadi. 
Kamaytirish va suvga chidamliligini oshirish uchun 5-15% konsentratsiyali 
FeSO
4
ishlatiladi.