Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
2.6 Gipsni qozon, aylanma pech, avtoklav va suyuq muhitda pishirish jarayoni 
Gipsni qaynovchi deb ataluvchi qozonlarda pishirib olish keng tarqalgan. 
Po‘lat silindr va vertikal o‘qqa o‘rnatilgan qorgichdan iborat bo‘lgan qozonga kukun 
qilib tuyilgan gips solinadi. Qozonning diametri bo‘ylab to‘rtta isitgich trubalari 
o‘tkaziladi. Ular solinayotgan xom gipsni pishiradi va tayyor mahsulot qozon 
tagidagi g‘ilvir orqali gips yig‘uvchi bunkerga tushadi. Qozonning 2m
3
hajmining ish 
unumi 1 soatda 1000 kg.ga teng. Gips kukunining qozonda pishish vaqti 1...1,5 soat. 
Asosan yarim suvli gipsdan iborat bo‘lgan va gips-toshdan termik ishlash yo‘li 
bilan tayyorlanadigan qurilish gipsi deb ataluvchi mahsulotni fosfogipsdan ham olish 
mumkin. yarim suvli gipsning tarkibida 38,63% SaO; 55,16% SO
3
va 6,21% N
2
O 
bor.

---

34 
Havoda qotadigan bog‘lovchi moddalar olish uchun fosfogipsni qayta ishlash 
bo‘yicha o‘tkazilgan birinchi laboratoriya tadqiqotlari 1933-1935 yillarda 
P.P.Budnikov va boshqa tadqiqotchilar qurilish gipsi olish mumkinligini ko‘rsatib 
berdilar, ammo ular ikki sababga binoan bunday gipsni sanoat miqyosida ishlab 
chiqarish maqsadga muvofiq emas degan fikrga kelganlar, ya’ni birinchidan, 
fosfogips tarkibidagi fosfat kislota tayyor mahsulotning tishlashish muddatini 
qisqartiradi, ikkinchidan, qurilish fosfogipsining mexaniq xususiyatlari juda past 
darajada bo‘lib, u faqat qurilish gipsiga qo‘shimcha sifatida ishlatilishi mumkin. 
Bu usulda olinadigan qurilish gipsi quyidagi chizma bo‘yicha olinadi (1-rasm). 
Gipstosh konlaridan 300-500 mm o‘lchamda olib kelinadi va ikki bosqichda 
maydalanadi qiyin bo‘lganligi sababli, bu jarayonni quritish bilan birlashtiriladi, 
masalan shaxta yoki rolik-mayatnikli tegirmonlarda maydalangan gipstosh 
changyutuvchi asboblar tuzumiga yuboriladi.