Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
2. Ohakni sinash 
Ohak tarkibidagi aktiv SaO + MgO miqdorini aniqlash. Ohak tarkibidagi 
umumiy kalsiy va magniy oksidlarni miqdori neytrallanish reaksiyasiga asoslangan 
titrlash usuli bilan aniqlanadi. 
Titrlash 

ohakning ishkor eritmasiga xlorid kislotasini eritmasini kuyish 
protsessidir. Bunda aktiv SaO 

MgO miqdori ohak bilan reaksiyaga kirishishi 
natijasida xlorid kislotasining xajmini uzgarishi asosida hisoblanadi. Hisoblashda 
xlorid kislotasining titri hisobga olinadi. Titr bu 1 ml eritmaga tugri keladigan erigan 
moddaning grammlar sonidir. 
Ishni bajarish tartibi: 1 g. massaga ega bo‘lgan ohakni 250 ml xajmli kolbaga 
solinadi va ustiga 150 ml distillangan suv solinadi, 3

5 mm shishali bus yoki 5-7 mm 
uzunlikdagi yuzasi tekis shisha tayokcha qoʻshilib shisha voronka bilan yopiladi, 5-7 
daqiqa davomida qaynaguncha qizdiriladi. 
Eritma 20-30
o
S gacha sovutiladi, kolba devorlari xamda distillangan suv 
qaynatiladi, shisha voronka yuviladi, eritmaga 2-3 tomchi 1%-li fenolftalein eritmasi 
tomiziladi va eritmaning rangi uzgarguncha 1 N xlorid kislotasi bilan doimiy 
chayqatib turib titrlanadi. Agar 8 minut davomida vaqti-vaqti bilan chayqatilganda 
eritmaning rangi rangsiz boʻlib tursa, u vaqtda titrlash tugatilgan hisoblanadi. Aktiv 
kalsiy va magniy oksidlarining miqdori (%) quyidagi formula yordamida hisoblanadi: 
;
100



Q
T
V
А
CaO

---

57 
Bu yerda: V – titrlash uchun sarf bo‘lgan 1 N xlorid kislotasining xajmi, ml;
T
SaO
– SaO ning grammda ifodalangan 1 N xlorid kislotasining titri; Q – ohakning 
massasi, g. 
Ohakdagi soʻnmagan zarrachalar miqdorini aniqlash. Ishni bajarish tartibi: 8-10 
l xajmga ega bo‘lgan temir idishga 3,5 – 4 l suv kuyiladi (suvning harorati 80-90
o
S 
boʻlishi kerak) va unga 1 kg soʻnmagan ohak solinib tuxtovsiz aralashtirib turiladi.
Xosil bo‘lgan qorishmani kopkok bilan yopib 2 soat davomida ushlab turiladi. 
Keyin uni sovuq suv bilan eritib ohak suti tayyorlanadi va 063 sonli elakda suv okimi 
bilan yuviladi. Yumshok ohak bo‘laklarini rezinali shisha tayokcha bilan ishkalanadi. 
Elakda qolgan qoldiqni 105-110
o
S haroratda turgun ogirlikgacha kuritiladi. 
Soʻnmagan zarrachalar miqdorini foiz hisobida quyidagi formula yordamida 
aniqlanadi: 
bu yerda: m – kuritilgan elakda qolgan qoldiq, g.