Quyosh energiyasi zaxiralari. Rivojlangan mamlakatlarda mavjut aes lar. Dengiz suvining kutarilishi va pasayishida xosil

REJA:

1. 
   TURBINALARNING IES DAGI O’RNI
   
2. 
   QUYOSH ENERGIYASI ZAXIRALARI.
   
3. 
   RIVOJLANGAN MAMLAKATLARDA MAVJUT AES LAR .
   
4. 
   DENGIZ SUVINING KUTARILISHI VA PASAYISHIDA XOSIL
   
5. 
   BULADEGAN ENERGO ZAXIRALARI.
   
6. 
   

IESda elektr energiyani hosil qilish jarayoni
Kondensatsion issiqlik elektr stansiyasi. Issiqlik kondensatsion elektr stansiyalar organik yoqilg‘i energiyasini avval mexanik, so‘ngra elektr energiyasiga aylantirib beradi (30-rasm).

Issiqlik elektr stansiyalarda energiyani qayta hosil qilish sxemasi.


Zamonaviy qudratli IES da bug‘ turbinalari o‘rnatilgan. Birinchi bug‘ turbinasi uch fazali elektr generatorni aylantirish uchun Elberfeld stansiyasida 1899 yilda o‘rnatilgan. SHu davrdan boshlab elektr stansiya-larida ishlatiladigan qudratli bug‘ turbinalari rivojlandi.
Energiyaning barcha turlarini dunyo miqiyosidagi iste’moli, bevosita aholi sonining o‘sishiga bog‘liq. Dunyo aholisining soni oxirgi vaqtlarda tez sur’atlar bilan o‘sib bormoqda va hozirgi kelib 7*10⁶ dan oshib ketdi.
Energiyaga bo‘lgan katta ehtiyoj, insoniyat oldida uni olishning yangi yo‘llarini izlashga majbur etmoqda. Hozirgi vaqtda, o‘txonada yoqiladigan organik yoqilg‘ilarning zahiralarini chegaralanganligi sababli, elektr energiyaning turli xil energiyadan olishning an’anaviy yo‘llari bilan qanoatlanmaslik kerak. Zamonaviy IESlarining FIK 40% dan ortmaydi.
YAqin kelajakda issiqlik elektr stansiyalari asosiy elektr stansiyalar biri bo‘lib qoladi, shuning uchun ularni konstruksiyalarini mukammallashtirish va termodinamik siklini yaxshilash energetika uchun juda muhim vazifalardan biri.
Zamonaviy energetikada elektr energiyasini hosil qilish katta yo‘qotish va organik yoqilg‘ini ko‘p miqdorda ishlatishga asoslangan.
Energiyadan bevosita elektr energiyasini olish energetika rivoj-lanishining asosiy istiqbollaridan biridir.
Elektr stansiyaning yoqilg‘i qazilmalari. Bug turbinali elektr stansiyalari yoqilg‘i resurs sifatida ko‘mir, neft, tabiiy gaz, yoki faqat haqida hech qanday yonuvchi materiallarni foydalanishingiz mumkin. SHu bilan birga, har bir yoqilg‘i turi hokazo, qozon ichiga yonilg‘i AOK yonib jarayonini nazorat, gazlar sochadi va chiqarish, istalmagan yon qo‘lga va aksessuar uskunalar noyob majmuini talab qiladi.
Ba’zi fotoalbom yonilg‘i elektr stansiyalari yonilg‘i qo‘yish mumkin. gaz neft kam qimmat bo‘lsa neft zavodi tabiiy gaz aylantirish uchun, masalan, u keng tarqalgan. Ko‘pincha, bu konvertatsiya qilish uchun ishlab chiqilgan bo‘lsa neft yoki gaz uchun ko‘mir yoqish stansiyasining aylantirish uchun amaliy emas. jarayonlar deb kommutatsiya samarali xarajat qilinmaydi etarli shuning uchun odatda har xil.
Ko‘mir ko‘mir ishdan o‘simliklarda ikki xil yo‘l bilan yoqiladi. an’anaviy ko‘mir o‘simliklar ishdan birinchi, ko‘mir qozon palatasi ichida metall konveyer lentalari joylashtiriladi. kamar sekin qozon ostiga shpal sifatida ko‘mir kamariga vaqt yoqiladi. Ash zanjir konveer lentasi orqali tushadi va u ba’zan boshqa tarmoqlar uchun foydali qo‘shimcha mahsulot sifatida sotilgan qaerda quyida undiriladi.
2011 yilda E-75-39-440 GM rusumli beshinchi bug‘-qozon agregati ishga tushirildi. 2012 yilda rekonstruksiya ishlarini olib borish chog‘ida APT 12-1 rusumli turboagregatni uning analogi bo‘lgan PT-12/3,4/1,0/0,1 rusumli turboagregatga almashtirildi.

«Quyosh energiyasi texnologiyalarini rivojlantirish tendentsiyalari va 
istiqbollari» mavzusidagi mazkur yig’ilish uchun taklif etilgan kun tartibini, 
birinchi navbatda, «Quyosh energetikasi uchun uskunalar va ehtiyot qismlar ishlab 
chiqarish sanoatini rivojlantirish va Osiyo uskunalar bozorini kengaytirish 
istiqbollari» kabi masalalarni har tomonlama muhokama qilish, hech shubhasiz, 
g’oyat dolzarb ahamiyatga ega bo’lib, ko’plab davlatlar va mintaqalarda katta 
amaliy qiziqish uyg’otadi.

Ma`lumki, sivilizatsiyalar tarixida eng samarali energiya manbalarini topish 
doimo alohida ahamiyatga ega bo’lib kelgan. Birinchi navbatda, elektr va issiqlik 
energiyasining asosiy xomashyosi bo’lgan uglevodorod zaxiralarini o’zlashtirish 
uchun so’nggi o’n yillikda ulkan miqdordagi investitsiya mablag’lari yo’naltirildi 
va yo’naltirilmoqda. Bugungi kunda energiya resurslari manbalari, neft va gaz 
zaxiralariga ega bo’lish cheksiz daromad olish va xalqaro maydonda o’zining 
mavqei va ta`sirini oshirishda alohida ahamiyat kasb etadigan eng muhim 
omillardan biri ekani hech kimga sir emas.
Keyingi paytda uglevodorod xomashyosini qazib olish borasida yuz bergan, 
«slanets inqilobi» deb atalayotgan yangi bosqich ertaga ba`zi qit`alar, mamlakat 
va hududlarning energetika bozoridagi hamda jahon maydonidagi kuchlarning 
geosiyosiy joylashuvidagi o’rni va rolini o’zgartiradigan jiddiy omilga aylanishi 
mumkinligiga shubha qilmasa ham bo’ladi, deb o’ylayman. Biroq bunday 
o’zgarishlar qayta tiklanadigan energiya manbalariga, birinchi navbatda,
dunyodagi eng sof quyosh energiyasidan foydalanishga bo’lgan, yildan-yilga ortib 
borayotgan qiziqish va ehtiyojni hech qachon susaytira olmaydi. Bu haqda 
gapirganda, quyidagi faktga alohida e`tibor qaratish lozim. Xalqaro energetika 
agentligi ma`lumotlariga ko’ra, dunyoda elektr energiyasi ishlab chiqarishning 
o’sish sur`atlari o’rtacha 3,4 foizni tashkil etayotgan bir paytda, qayta tiklanadigan 
energiya manbalarining eng istiqbolli tarkibiy qismi bo’lgan quyosh energiyasi 
keyingi besh yil davomida har yili misli ko’rilmagan sur`atlarda, ya`ni 60 foizga 
oshmoqda. Ana shu 5 yil mobaynida quyosh energetikasi sohasiga yo’naltirilgan 

yalpi investitsiyalar hajmi 520 milliard dollarni, jumladan, faqat 2012 yilning 
o’zida 143 milliard dollarni tashkil etdi.
Quyosh stantsiyalari tomonidan 2012 yilda ishlab chiqarilgan jami elektr 
energiyasi 113 milliard kilovatt-soatni, jumladan, fotoelektr stantsiyalar bo’yicha 
110 milliard kilovatt-soatni tashkil etdi. Xalqaro ekspertlarning fikriga ko’ra, 
dunyoda muqobil va qayta tiklanadigan energiya manbalarini izlab topish va 
ularning samaradorligini oshirish, xususan, elektr va issiqliq energiyasi olish uchun 
quyosh energiyasidan foydalanishga bo’lgan qiziqishning jadal o’sib borishiga olib 
kelayotgan sabablar ko’p. Birinchi navbatda, bu jahon iqtisodiyotida energiyaga 
bo’lgan talabning yil sayin ortib borayotgani bilan bog’liq. Yana bir sababi 
shundaki, an`anaviy uglevodorod xomashyosi bo’lmish neft va gazning yangi 
manbalarini o’zlashtirish tobora qiyinlashib borayotgani va shu bilan birga, 
ularning 
zaxiralari 
kamayib 
ketayotgani 
xalqaro 
hamjamiyatda 
tashvish 
uyg’otmoqda. Ammo shu borada hech qachon e`tiborsiz qoldirib bo’lmaydigan 
shunday muhim bir omil borki, u ham bo’lsa, qazib olinayotgan yoqilg’idan 
foydalanish misli ko’rilmagan darajada kengayib borayotgani atrof-muhitga 
sezilarli darajada zarar yetkazayotgani, aholining salomatligi va hayot sifatiga 
salbiy tahsir ko’rsatayotgani va kelajakda global miqyosda barqaror rivojlanishga 
xavf solayotgani bilan bog’liq. Yuzaga kelgan vaziyatdan chiqish yo’llaridan biri, 
bu,

Avvalo, qayta tiklanadigan energiyaning eng samarali va istiqbollimanbai 
sifatida quyosh energetikasini rivojlantirish loyihalariga investitsiya yo’naltirishni 
yanada ko’paytirishdan iborat.

Ikkinchidan, muammoni hal etishda ilmiy va tajriba-konstruktorlik 
ishlanmalarini har tomonlama jadal rivojlantirish va shuningdek, quyosh elektr 
energiyasi ishlab chiqaruvchilar va uning iste`molchilarini davlat tomonidan 
qo’llab-quvvatlash talab etiladi. 

shu yilning 19 oktabr kuni O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev va Rossiya prezidenti Vladimir Putin O‘zbekiston Respublikasida birinchi AES qurilishi loyihasining amalga oshirilishiga start berishdi.
«Buyuk kelajak» ekspert kengashi a'zosi Qahramonjon Nasirov «Kun.uz»ga bergan intervyusida AES qurilishi borasidagi fikrlari bilan o‘rtoqlashdi.